چهار روزی که در سال ۲۰۲۳، دنیا را تکان داد

اگر در دهه گذشته شاهد شروع کمانش صفحات تکتونیکی سیستم بین المللی تحت رهبری امریکا بودیم، شاید بتوان گفت سال ۲۰۲۳، آغاز از هم پاشیدن جهان بود.

سال ۲۰۲۳ با سرازیر شدن تسلیحات ایالات متحده به اوکراین و خوش بینی کی یف در مورد بازپس گیری بخشی از سرزمین های تحت اشغال روسیه آغاز شد. اما سال  با متوقف شدن ضد حمله اوکراین و ته کشیدن مهمات این کشور و غرب، به پایان می رسد. و اکنون  این پرسش مطرح است که آیا ایالات متحده همچنان از کی یف حمایت خواهد کرد یا خیر.

سال جاری در حالی آغاز شد که خاورمیانه در آرامش نسبی بود و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا، منطقه را آرام تر از دو دهه گذشته توصیف کرد و اسرائیل در آستانه عادی سازی روابط با تعداد بیشتری از کشورهای عربی بود. اما ۲۰۲۳ با گیر افتادن اسرائیل در جنگ تلافی جویانه به غزه به پایان می رسد. جنگ خونینی که پس از حمله حماس به مرزها و گرفتن صدها گروگان، آغاز شد و تا کنون باعث آواره شدن ۱٫۸ میلیون نفر – ۸۰ درصد از جمعیت غزه – شده است.

همچنین امسال با سرنگون کردن یک بالن جاسوسی چینی در آسمان امریکا توسط ارتش ایالات متحده آغاز شد و با دیدار جو بایدن و شی جین پینگ رئیس جمهور چین در کالیفرنیا به پایان رسید.

برایتان گیج کننده است؟ بله برای ما هم همینطور! نگران نباشید، زیرا ما یکی از احمقانه ترین سال های ثبت شده را در چهار روزی خلاصه کرده ایم که همه چیز را تغییر داد.

نیروهای حماس با گلایدر و کامیون آمدند. از بالای حصارها و گاه از میان آنها عبور کردند و تعدادی از اسرائیلی ها را کشتند و تعدادی را نیز به گروگان گرفتند. حمله ۷ اکتبر، خاورمیانه  و جهان را به لرزه انداخت و منطقه را وارد جنگی کرد که ممکن است به فراتر از مرزهای اسرائیل و فلسطین گسترش یابد.

زمانی که اسرائیل حمله حماس را دفع کرد، تعداد کشته شدگان تقریباً ۱۲۰۰ اسرائیلی و خارجی بود و بنیامین نتانیاهو تصمیم گرفته بود برای نابوی حماس، حمله زمینی پرهزینه ای به نوار غزه انجام دهد.

بیش از دو ماه بعد، خاورمیانه دستخوش تغییرات جدی شده است. طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر اروپا-مدیترانه(Euro-Med Monitor)، از زمان آغاز تهاجم زمینی اسرائیل به نوار غزه، نزدیک به ۲۲۰۰۰ فلسطینی کشته شده اند، زیرا اسرائیل هزاران بمب هدایت نشده را بر روی نوار غزه که یکی از متراکم ترین مناطق جمعیتی جهان است، پرتاب کرده است. نزدیک به ۲ میلیون نفر آواره شده اند و یک اثر موجی منطقه ای نیز شکل گرفته است. پس از حملات مکرر حوثی های یمن که با تهران مرتبط هستند، ایالات متحده یک گروه عملیات دریایی را برای گشت زنی در دریای سرخ تشکیل داده است.

ایالات متحده فشار می آورد تا جنگ متوقف یا حداقل به طور قابل توجهی فروکش کند، تا کامیون های کمک رسانی بیشتری بتوانند وارد غزه شوند. اسرائیل اصرار دارد تا زمانی که تخمین زده می شود بیش از ۱۰۰ گروگانی که هنوز در بازداشت حماس هستند، آزاد نشوند، جنگ متوقف نخواهد شد. این در حالی است که جنگ اسرائیل-غزه، تمام اکسیژن اتاق  را می بلعد و چیزی برای اوکراین باقی نمی گذارد.

 در اوایل ژوئن، اوکراین ضد حمله مورد انتظار خود را آغاز کرد. اگر از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین می‌پرسیدید، او به شما می‌گفت که اگر تسلیحات لازم را در اختیار داشت  این کارزار برای عقب راندن روس ها را خیلی زودتر آغاز می کرد.

زمانی که سلاح ها به کی یف رسید و ضد حمله اوکراین به طور جدی در اواسط ژوئن آغاز شد، روسیه حلقه هایی از استحکامات را در امتداد خط مقدم ۶۰۰ مایلی ایجاد کرده بود که شامل سنگرهای عمیق، میدان های تیراندازی، موانع موسوم به «دندان اژدها» برای متوقف کردن تانک های غربی، و لایه به لایه میدان های مین بود.

بدون تسلیحات غربی مازادی که کی یف می‌خواست (از جمله تسلیحات دقیق دوربرد) اوکراین تنها گه گاهی می توانست پیشروی کند و با این شکست ها، جاه طلبی های اوکراینی ها نیز کاهش یافت. ابتدا آنها می خواستند برنامه آزادسازی ملیتوپل، شهری متوسط تحت اشغال روسیه در نزدیکی دریای آزوف را پیش ببرند، جایی که تسلیحات اوکراینی می توانستند به راحتی کریمه اشغالی را هدف قرار دهند. اما به این دلیل که دستیابی به این هدف دور از دسترس بود، ژنرال والری زالوژنی، فرمانده ارتش اوکراین، توکماک، یک مرکز ریلی تحت کنترل روسیه را هدف ضدحملات قرار داد. تا ماه نوامبر، سربازان اوکراینی تنها ۱۲۵ مایل از جایی که پنج ماه پیش ضد حمله آغاز شده بود، پیشروی کرده بودند، بنابراین زالوژنی به این نتیجه رسید که به احتمال زیاد «هیچ پیشرفت عمیق و زیبایی به دست نخواهد آمد».

اگر اوکراینی ها در شروع ضدحمله صرفا «نگران» بودند که از حمایت لازم برخوردار نشوند، در پایان آن «واقعاً» با مشکل مواجه شدند. همه اینها در اکتبر به پایان رسید، چرا که دولت بایدن یک بسته کمک نظامی جدید ۶۰ میلیارد دلاری برای اوکراین ارائه کرد، اما این بسته کمکی به دلیل بن بست بزرگ بر سر بودجه امنیتی برای مرز جنوبی ایالات متحده، هنوز به تصویب کنگره نرسیده است.

آیا شکست ضدحمله، یک لغزش در مسیر پیروزی اوکراین خواهد بود یا لحظه ای است که شکست کی یف را رقم زده؟ زمان مشخص خواهد کرد.

اتحادیه اروپا از هدف خود برای تولید ۱ میلیون گلوله توپ ۱۵۵ میلی متری در سال ۲۰۲۳ شدیدا جا ماند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در ماه فوریه از پیمان کاهش تسلیحات هسته‌ای دو جانبه با امریکا موسوم به «استارت نو» خارج شد. فنلاند به ناتو ملحق شد و در حالی که سوئد از ترکیه قول موافقت با پیوستن به ناتو را دریافت کرده اما هنوز محقق نشده است.

اوه بله، و هواپیمای یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر، در راه بازگشت به روسیه پس از کودتا علیه پوتین، سرنگون شد.

هواپیمای پریگوژین تنها سوژه خبری ساقط شده در آسمان نبود. در اواخر ژانویه ۲۰۲۳، به مدت یک هفته، همه برای تماشای حرکت یک شی بزرگ سفید مرموز در آسمان آمریکای شمالی، دست از کار خود کشیدند.

در ابتدا هیچ کس نمی دانست چیست. سپس دولت بایدن تأیید کرد که یکی از ناوگان بالن های جاسوسی چین بوده و به طور مشکوکی در نزدیکی بسیاری از حساس ترین سایت های موشکی هسته ای ایالات متحده در حال پرواز بوده است.

این بالن تا ۴ فوریه بر فراز ایالات متحده باقی ماندو وقتی که از مناطق پرجمعیت دور شد، جت های جنگنده F-22 توانستند آن را در نزدیکی سواحل کارولینای شمالی ساقط کنند.

در پی این واقعه، ایالات متحده و چین خیلی کم وارد گفتگو شدند. در واقع این سردی روابط تا ماه نوامبر، زمانی که بایدن و شی در وودساید کالیفرنیا، درست در جنوب سانفرانسیسکو با یکدیگر ملاقات کردند، ادامه یافت. اکنون امیدی دوباره وجود دارد که خطوط گرم دیپلماتیک و نظامی بین واشنگتن و پکن که برای ماه‌ها خاموش بوده‌اند، دوباره برقرار شوند.

 همه چیز از هم می پاشد و از کنترل خارج می شود.

حدود سه سال پیش با شورش سال ۲۰۲۰ در مالی که رئیس جمهور را مجبور به واگذاری قدرت کرد، یک خط مستقیم جغرافیایی  از کودتاها در سراسر آفریقا شروع شد. چاد، گینه و سودان در سال ۲۰۲۱ و بورکینافاسو در سال ۲۰۲۲ از این رویه پیروی کردند و تا آوریل ۲۰۲۳، دو ژنرال رقیب در سودان که وعده گذار به صلح را داده بودند، دوباره در حال جنگ بودند و دیپلمات های آمریکایی مجبور شدند این کشور را ترک کنند.

فعالیت ضد تروریستی ایالات متحده در آفریقا اکنون به شدت به نیجر به عنوان پایگاه اصلی پهپادهای ایالات متحده و مرکز شبکه های اطلاعاتی در قلب این قاره، وابسته بود. اما در اواخر جولای، گارد ریاست جمهوری نیجر برنامه های دیگری داشت.

دولت بایدن امیدوار بود که با یک انتقال دموکراتیک، محمد بازوم، رئیس جمهور نیجریه به قدرت بازگردد، اما این امیدها به زودی محو شدند. در سپتامبر، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه  که با نیروزی نظامی روی زمین از استراتژی «هرس علف» پنتاگون حمایت می کرد، گفت نیروهای فرانسوی آنجا را ترک خواهند کرد.

پنتاگون ۱۱۰۰ سرباز آمریکایی را دور از پایتخت نیجر جمع آوری کرده و حملات پهپادی را دوباره از اغادیز، شهری در حدود ۵۰۰ مایلی پایتخت، آغاز کرده است. تعامل دیپلماتیک ایالات متحده اکنون برقرار نیست. آیا آنها بدون کمک فرانسوی ها، می توانند در بیابان مقاومت کنند؟

بزرگترین ماجرای مربوط به کارکنان در واشنگتن در سال ۲۰۲۳، در واقع در مورد عدم ارتقاء برخی افراد بود. سناتور تامی توبرویل در ماه مارس تصمیم گرفت که ارتقای بیش از ۴۵۰ نامزد ارشد نظامی وزارت دفاع، از جمله فرماندهان احتمالی هفت سرویس نظامی ارتش را به دلیل سیاست پنتاگون که به کارکنانش پول می داد تا برای سقط جنین به خارج از ایالت سفر کنند، به تعویق بیاندازد.

اما فشار بر توبرویل، مربی سابق فوتبال امریکایی که ترجیح می‌دهد «مربی» خوانده شود تا «سناتور»، از جمله از درون حزب جمهوری‌خواه افزایش یافت. تا اوایل دسامبر، توبرویل از حدود ۴۲۵ مورد، صرف نظر کرد. (با این حال، تقریباً ۱۰ مورد ارتقا درجه سه و چهار ستاره هنوز در حالت تعلیق است).

کوین مک‌کارتی، در ماه ژانویه پس از ۱۵ مرحله رأی گیری به ریاست مجلس نمایندگان انتخاب شد. این بیشترین تعداد رای گیری برای انتخاب رئیس مجلس از زمان جنگ داخلی به بعد بود. پس از اینکه مک کارتی یک توافق بحث برانگیز را پذیرفت تا از تعطیلی دولت جلوگیری کند، یکی از کوتاه ترین دوره های تصدی این شغل در تاریخ ایالات متحده را رقم زد.

جمهوری خواهان مجلس نمایندگان سه هفته دیگر طول کشید تا یک رهبر جدید پیدا کنند. مایک جانسون، که در میانه چهارمین دوره نمایندگی خود بود، به عنوان رئیس جدید مجلس نمایندگان انتخاب شد. این پست، ۲۲ روز خالی بود.

انتخاب جانسون و آشفتگی های پیرامون آن، کمک های نظامی ایالات متحده به اوکراین را در هاله ای از ابهام قرار داده است. اگرچه جانسون به طور اسمی طرفدار کی یف بود، اما حمایت بیشتر ایالات متحده از اوکراین را برای تامین بودجه بیشتر برای امنیت مرزی ایالات متحده متوقف کرده است.

شغلی که هیچ کس آن را نمی خواهد

 ناتو با فهرست بسیار کوتاهی از نامزدها، ماموریت ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو را در اوایل ژوئیه برای مدت یک سال تمدید کرد تا نخست‌وزیر سابق نروژ، بیش از یک دهه در راس این ائتلاف قرار بگیرد. اما این تنها پس از آن بود که دیگران یا ناتوان شناخته شدند یا نه گفتند. مارک روته، نخست‌وزیر وقت هلند، و مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک نیز این پست را نمی خواستند.

بعید است استولتنبرگ برای پنجمین بار دوره تصدی خود را تمدید کند و روته که از آن زمان به بعد از نخست وزیری هلند کنار گذاشته شده، علاقه جدیدی به این شغل ابراز کرده است.
منبع: فارن پالیسی