سه سال از نبود نجم‌العرفای شاعران گذشت

کابل/۲۱جوزا/فرهنگستان
حیدری وجودی شاعر و نویسنده‌یی که به نجم‌العرفای شاعران پارسی‌سرای افغانستان مشهور بود سه سال پیش از ام‌روز در ۲۱ جوزای سال ۱۳۹۹ خورشیدی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا به عمر ۸۱ سالگی در کابل درگذشت.
حیدری وجودی مخاطبان زیادی در میان اهل تصوف و حتی اهل سیاست افغانستان داشت و غزل‌هایش در میان گروهی که خود را مریدان او می‌دانند، دارای مقبولیت و محبوبیت ویژه‌ای است.
حیدری وجودی خود را از پیروان عارفان بزرگ پیشین می‌دانست و زندگی خود را وقف سلوک عارفانه کرده بود.
او گفته بود، در دوازده سالگی با مشاهده چیزی در رویا که آن را “یک شی که همه چیز را در بر می‌گرفت ” تعریف می‌کند، احوالش دگرگون شد و این مصراع بر زبانش جاری گشت: “چه بودی، رو نمودی، دل ربودی، بیدلم کردی.” پس از آن رویا، او خود را میان هوشیاری و جنون معلق یافت چنانکه قادر نبود بیش‌تر از صنف/کلاس ششم درس بخواند.
چهار سال بعد در شانزده سالگی زادگاه خود پنجشیر را ترک گفت و به کابل آمد، شهری که تا پایان عمر در آن ماند. در این شهر با صوفی غلام نبی عشقری آشنا شد، با شایق جمال، استاد عبدالحق بیتاب و مولانا خسته نشست و برخاست کرد؛ شعرهایش در روزنامه‌ها منتشر شدند، در قالب کتاب چاپ شدند و او رفته رفته عنوان نجم العرفا یافت و تا بود از حلقه اخلاص‌مندان و مجذوبان بیرون نرفت.
او از تاثیری که صحبت صوفی عشقری بر او داشته همواره سخن می‌گفت. در ابتدای شاعری اشعار خود را به عشقری می‌خوانده اما آن صوفی تارک دنیا میلی به دیدن عیب در کار شاعران نداشته است.
حیدری وجودی پس از پایان دوره سربازی که شش سال را در برگرفت، در سال ۱۳۴۳ وارد کار اداری برای دولت شد. کمتر از شش ماه به عنوان محرر در انجمن شعرای افغانستان کار کرد، آن انجمن که چهارده عضو، هفت پشتو زبان و هفت فارسی زبان داشت در مدت کوتاهی به دلیل اختلاف نظرهای عمیق اعضا، فروپاشید. حیدری وجودی در همان سال به عنوان مسئول بخش مجلات و روزنامه‌ها در کتابخانه عامه کابل به کار گماشته شد، شغلی که تا پایان عمر آن را رها نکرد.
فطح‌الله وافی، آمر کتاب‌خانه عامه، گفت: «کوشش می‌کرد که حلقه‌های را داشته باشد، جوانانی را که تازه به شعر گویی آغاز می‌کردند را یاری بکند. به یاد داریم که برنامه‌های شعر جوانه‌ها در رادیوی افغانستان وقت معمولا این چنین شعرها را اصلاح می‌کردند.»
در افغانستان ماموران حکومت در ۶۵ سالگی بازنشسته می‌شوند. وقتی از کار بازنشسته شد، نامه‌ای به حامدکرزی رئیس جمهوری پیشین افغانستان نوشت و در آن نامه از انس و الفت پنجاه ساله با در و دیوار محل کار خود حکایت کرد و نوشت که حتی حاضر است بدون دریافت حقوق و امتیازی به کار در کتابخانه ادامه بدهد. آقای کرزی این پیشنهاد را پذیرفت و با صدور حکمی، پرداخت حقوق مقرر و ابقا در کار را برای او دایمی ساخت.
حیدری وجودی از سال ۱۳۶۸ برای مدت شانزده سال، در مجالسی که هر هفته دو بار در کابل برگزار می‌شد سراسر مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی را شرح کرد. نسخه صوتی مجالس شرح مثنوی حالا در اختیار نزدیکان وی است.
وجودی هدفش را از شاعری را تلاش برای “رهایی جوانان از دام خودبیگانگی” می‌دانست و می‌گفت: “هر یکی از ما مسلمانان رسالت وجدانی داریم که با وسایل ممکنه در حد توان خویش در راه تنویر اذهان مردم، به خصوص جوانان روزگار و نسل‌های آینده و نجات ایشان از خطر از خود بیگانگی اهتمام بورزیم و نگذاریم که نسل‌های آینده ما اسیر دام‌های فریبای دشمنان اسلام شوند”
شماری از شهروندان و چهره‌های سرشناس با پخش اشعار و تصاویر او در شبکه‌های اجتماعی، یادش را گرامی داشتند.
نجیب بارور، شاعر و نویسنده، گفت:‌ «فهم‌ استاد حیدری وجودی از مثنوعی‌ مولانا و اشعار پیچیده‌یی بیدل چنان بود که استادان ادبیات دانشگاه‌های گونه‌گون را به حلقه‌‌های درس‌اش‌ می‌کشاند.»
احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی افغانستان با نشر تصویری از این شاعر در توییتر، او را «شخصیت فرزانه کشور» توصیف کرده است.
همچنین زحل یعقوبی، کاربر توییتر در توییتی نوشت که اشعار حیدی وجودی در چند دهه، «تسلای قلب همه ما» بوده است.
مرتضی جلالی، کاربر دیگری در فیسبوک نوشت که حیدری وجودی و امثال او «با درد نادیده گرفته شدن، بی‌عدالتی و نابربری» آشنا بودند.
طالبان که در حال حاضر قدرت را در افغانستان به دست دارد، مانند دیگر گروه‌های تندرو میانه خوبی با عرفان و تصوف ندارد.
طی چند دهه فعالیت ادبی، از حیدری وجودی دست‌کم ۱۴ مجموعه شعر به جا مانده است.
افزون‌بر این، برخی از اشعار این شاعر توسط آوازخوانان مطرح افغانستان همچون فرهاد دریا، به آهنگ بدل شده و سال‌هاست بر سر زبان‌‌ مردم افغانستان جاری است.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی