خانه / سیاست / تحلیل ها و دیدگاه ها / دو سال پس از حمله به تظاهرات جنبش روشنایی در کابل

دو سال پس از حمله به تظاهرات جنبش روشنایی در کابل

از خونبار ترین رویداد انتحاری در غرب کابل دو سال می‌گذرد. رویدادی که یکی از تاریخی ترین جنبش اعتراضی مردمی را خاموش ساخت. دو سال پیش در چنین روزی، ده‌ها هزار اعتراض کننده از غرب کابل به سمت شهر به راه افتاد و شماری از اعضای این جنبش در میدان دهمزنگ که اکنون به میدان روشنایی نام گذاری شده است، هدف حمله خونبار انتحاری قرار گرفت.

این حمله توسط سه انتحار کننده انجام شد. فرد اول توانست خودش را در میان انبوهی از مردم منفجر سازد. حمله فرد دومی انجام نشد و سومی نیز در نتیجه شلیک نیروهای پولیس از پای درآمد.

این خونبار ترین حمله در تاریخ اعتراضات مدنی در افغانستان بود که در آن ۸۶ نفر که بیشتر از ۹۵ درصد آنها تحصیل کرده و جوان بودند کشته شدند. از میان ۸۶ نفر، تنها چهار تن از آنها نسبتا بزرگ سال و کارگر بودند. بقیه همه یا دانشجو بودند و یا هم فارغ دانشگاه و کارمند ادارات مختلف دولتی و خصوصی.

این حمله بیشتر از ۵۰۰ زخمی برجای گذاشت. حمله‌ی که یک گروه قومی را هدف قرار داد و تمامی قربانیان آن به جز از چند نفر نیروی امنیتی، همه هزاره بودند.

گروه داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفت. حمله زمانی رخ داد که مرحلۀ نخست اعتراض‌ها به دلیل مسدود شدن جاده به سمت شهر در چهار راهی دهمزنگ، از سوی حکومت با گذاشتن کانتنیرها مسدود شده بود و اعتراض کننده‌گان می‌خواستند خیمه‌های تحصن نامحدود را در این نقطه‌ی شهر برپا کنند.

تولد جنبش روشنایی

جنبش روشنایی در پی تصمیم حکومت افغانستان برای تغییر مسیر خط انتقال ۵۰۰ کیلوولت برق ترکمنستان از مسیر بامیان به سالنگ ایجاد شد. این جنبش بیشتر متشکل از مردم و فعالان سیاسی – مدنی جوان بود که در آن شماری از احزاب نیز سهم داشتند. نماینده‌گان پارلمان، استادان و دانشجویان دانشگاه و فعالان مدنی عمدتا هزاره این جنبش را در غرب کابل ایجاد کردند.

اعضای این جنبش نسبت به آنچه تصمیم تبعیض آمیز حکومت در مورد انتقال مسیر برق از ولایت بامیان به شاهراه سالنگ گفته می‌شود، دست به اعتراض زدند و با این تصمیم حکومت مخالت نمودند. حکومت افغانستان در جلسه ۱۱ ثور سال ۱۳۹۵ در نشست کابینه فیصله کرد که مسیر برق توتاب به جای بامیان از سالنگ باید بگذرد.

اعتراض به این تصمیم حکومت، بی سابقه‌ترین گرد هم آیی گروه‌های مختلف هزاره را در پی داشت. در گرد هم آیی ۲۰ ثور سال ۱۳۹۵، در مصلای مزاری در غرب کابل، تمامی رهبران هزاره گرد هم آمده و در کنار مردم مخالفت شان را با این تصمیم حکومت ابراز کردند.

شماری از جریان‌ها و سیاست گران اقوام پشتون، تاجیک و ازبیک نیز به این جریان پیوستند. اما تبلیغات گسترده‌ی که بر علیه این جریان و عمدتا از سوی حکومت به راه انداخته شد، این جریان را به زودی قومی جلوه دادند.

جنبش روشنایی، پس از جنبش تبسیم که در آن نزدیک به یک میلیون نفر به جاده‌های کابل برآمده و تا دروازه‌های ارگ رسیدند، شکوه‌مند ترین جنبش اعتراض تاریخ افغانستان بود. در جنبش تبسم نیز که از غرب کابل سر برآورد، سیاست مداران و جوانان اقوام مختلف به این حرکت پیوسته و در یک روز بارانی ارگ را محاصره کردند، اما آن حرکت از سوی شماری از افراد از جمله محمد محقق با شکست رو به رو شد و اظهارات محمد محقق در ارگ ریاست جمهوری سبب شد که این حرکت از نفس بیفتد.

در جنبش روشنایی نیز محمد محقق اولین کسی بود که خود را کنار کشید. اما محمد کریم خلیلی در نخستین اعتراض این جنبش تا میدان دهمزنگ آمده و برای مردم سخنرانی کرد. اما او نیز در اعتراض گسترده دوم اسد پا پس کشید و هواداران جنبش را تنها گذاشت.

کنار رفتن رهبران سنتی هزاره از جنبش سبب شد که رهبری این حرکت بزرگ مردمی به دست شماری از سیاست گران جوان بیفتد. با کنار رفتن رهبران هزاره، جنبش روشنایی پیش از رسیدن به هدف، به دو دسته تقسیم شد و بیشتر انرژی اش نیز، خرچ درگیری‌های درونی شد که تا هنوز نیز این وضعیت ادامه دارد.

جمعه خونین برای جنبش روشنایی

جنبش روشنایی برای مدیریت بهتر این اعتراضات، شورای عالی مردمی جنبش را ایجاد کردند. این شورا روز جمعه (۱اسد ) اعلام کرد که گفتگوها برای آغاز مذاکرات با حکومت شکست خورده و تصمیم بر این شد که دست به اعتراض نامحدود بزنند.

هرچند حکومت اعلام کرد که متعهد به رساندن برق برای مردم ولایت بامیان هست، اما جنبش روشنایی بر عملی شدن فیصله قبلی، یعنی انتقال خط برق ۵۰۰ کیلوولت از مسیر بامیان، تأکید کردند. هشدارهای امنیتی نیز از سوی گارنیزیون کابل و منابع امنیتی به این جنبش اعلام شد، اما شورای عالی مردمی به این هشدارها توجه نکرده و روز دوم اسد به جاده‌ها برآمدند.

حمله ظهر روز دوم ماه اسد، بر اعتراض کننده‌گان جنبش صورت گرفت. رئیس جمهور غنی که متهم اصلی اعمال سیاست‌های تبعیض آمیز است این حمله را، حمله به آزادی مردم افغانستان عنوان کرد. هرچند به دستور او تمامی راه‌های منتهی به ارگ مسدود شد و اکنون پس از دو سال حرف‌های در محافل خصوصی از زبان مقام‌های ارشد امنیتی شنیده می‌شود که حتا برای سرکوب این جنبش، حدود دو هزار نیروی امنیتی از جلال آباد به کابل فراخوانده شده بودند.

سازمان عفو بین الملل در آن زمان این حمله را جنایت بشری خواند و خواستار رسیده‌گی جدی به آن شد. این حمله با واکنش‌ها و محکومیت‌های گسترده جهانی نیز رو به رو شد؛ اما تمامی این واکنش‌ها  تنها در حد محکوم کردن باقی ماند.

در یک سال پس از این حمله، بزرگ ترین اعتراضات مدنی ضد حکومتی در دیگر شهرهای افغانستان و در ده‌ها کشور خارجی از جمله در اروپا شکل گرفت و سفر هیأت‌های افغانستان در نشست‌های بین المللی خارجی همواره با اعتراض ده‌ها هزار هوادار جنبش روشنایی در اروپا و استرالیا همراه شد.

سال گذشته در دوم اسد قرار بود جنبش روشنایی باز هم دست به اعتراضات گسترده در شهر کابل بزند. اما پس از نشست نماینده‌گان جنبش با رئیس جمهور، اعتراض برگزار نشد. ارگ ریاست جمهوری از لغو تظاهرات جنبش روشنایی در یک ساله‌گی حمله به هوادارن این جریان مدنی، استقبال کرده و رئیس جمهور یک سال پس از آن رویداد، حمله به تظاهرات دوم اسد را “فاجعه قرن ۲۱” خواند و سرورد دانش معاون رئیس جمهور این جنبش را “جریان بی بدیل مدنی” در تاریخ افغانستان عنوان کرد.

اما اکنون پس از دو سال، تنها نشر عکس‌های از این حادثه خونین و فاجعه بار در شبکه‌های اجتماعی از سوی هوادران این جنبش، یاد آور خاطرات تلخ آن رو است. نه دیگر از ادامه‌ی گفتگوهای سران جنبش با حکومت خبری است و نه هم مسیر برق توتاب مطابق خواست اعتراض کننده‌گان تغییر کرد.

از سران جنبش روشنایی هم خبری نیست و بیشتر شان درگیر مبارزات انتخاباتی برای راه یافتن به پارلمان اند تا شاید پس از وکیل شدن بتوانند این پرونده غم انگیز را دنبال کنند.

۲ اسد ۱۳۹۷

منبع : هشدار

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شدعلامتدارها لازمند *

*