علی محمد زهما، استاد ادبیات دانشگاه کابل، مترجم و از بنیانگذاران حزب دموکراتیک خلق افغانستان در سن ۹۶ سالگی، روز شنبه در شهر وین اتریش درگذشت.
در دانشنامه آریانا به نقل از اکرم عثمان گفته می شود: «علی محمد زهما نه تنها مورخ، جامعهشناس، فلسفهشناس و ادبياتشناس است بلکه سنگ بنای ترجمه آثار سنگين و پذيرفته جهانی را نيز در کشور ما (افغانستان) گذاشت و آثاری بس سنگين، شسته و روفته را تحويل پژوهشگران و محققان داد.»
شکست شاخ ارغوان
علی امیری مولف و استاد دانشگاه از کاربرانی است که در نوشته ای با عنوان «شکست شاخ ارغوان» خاطرنشان کرده است: «در سال ۱۳۸۶ من مجموعه ای از مقالات او را در کابل یافتم و برای اولین بار می دیدم که یک نویسنده افغانی از ولتر، روسو و انقلاب فرانسه حرف جدی و از سر تحقیق و آگاهی میزند. بعدها به نوشتهها و مقالات متعددی از او در مجله ادب و دایره المعارف آریانا برخوردم. مقاله ای را در باب ارسطو ترجمه و در مجله ادب نشر کرده بود که نغز مقاله است و حکایت از ذوق تحقیق و قوه شناخت او دارد و من به اجمال از آن در دیباچه فلسفۀ ابنسینا یاد کردم.»
دفتر مطبوعاتی محمد سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری افغانستان نیز با انتشار پیامی درگذشت اقای زهما را به جامعه علمی فرهنگی افغانستان تسلیت گفت و در ادامه گفته است: «پروفسور علی محمد زهما، در روزگار دشواری برای توسعه دانش و معرفت تلاش های دلسوزانه به خرج داد و در حقیقت عمر گرانبهایش را به پای ارزش دانش و امور علمی و فرهنگی به سر رساند. او حتی در دیار غربت و اوارگی از تلاش برای جامعه علمی و فرهنگی کشور دست برنداشت.»
بازمانده از یک قتل عام
علی محمد زهما، در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در ولایت قندهار به دنیا آمد و تعلیمات ابتدایی را در این شهر به اتمام رساند و برای ادامه تحصیل به کابل آمد و پس از تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کابل مدتی در وزارت معارف/آموزش و پرورش افغانستان مشغول به کار شد و برای ادامه تحصیل به لندن رفت. پس از بازگشت به افغانستان در دانشگاه کابل به تدریس زبان و ادبیات مشغول شد و چند سالی نیز در دانشگاه پکن به تدریس زبان انگلیسی پرداخت. واصف باختری و مرحوم اکرم عثمان از چهره های ادبیات فارسی افغانستان، از جمله شاگردان وی است.
وی از جمله بنیانگذاران حزب دموکراتیک خلق افغانستان نیز به شمار می رود که پس از مدت کوتاهی از ادامه همکاری با این حزب کناره گیری کرد. محمدی شاری از تاریخ پژوهان افغانستان در گفتگو با یورونیوز می گوید: «علی محمد زهما و پدرش از بازماندگان مردمان قتل عام شده ولایت ارزگان در دوره عبدالرحمان خان است که به ولایت قندهار تبعید شد و هر چند که استاد زهما در سالهای بعد با تحصیل برای رشد فرهنگی جامعه افغانستان تلاش بسیار کرد اما در دوره داوودخان ناگزیر خانه نشین شد و پس از کودتا علیه داوود خان مدتی هم در محبس/زندان پلچرخی زندانی شد. در سالهای بعد به اتریش مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این کشور زندگی کرد.»
ترجمه هایی که هیچ وقت چاپ نشدند
بگفته شاری، مقالات اجتماعی، سرگذشت تمدن دو اثر ترجمه از وی است و مجموعه اشعار اقای زهما به نام «طنین» در وین چاپ و منتشر شده است.
آقای زهما در زمانی که افغانستان را برای همیشه ترک کرد. مجموعه آثاری شامل ۹ اثر ترجمه اش را که بخاطر شرایط خاص سیاسی آن زمان، از چاپ ان ممانعت شده بود را در کتابخانه دانشگاه کابل برجا گذاشت. وی در سال ۱۳۸۸ خورشیدی از وزیر تحصیلات عالی افغانستان خواست تا هیاتی را مامور انتشار این مجموعه آثار کند اما سرنوشت این آثار چاپ نشده در هاله ای از ابهام باقی ماند.
فرهنگستان
۱۴٫۰۷٫۲۰۱۸
منبع : ایرو نیوز