تغییر استراتژی ارتش پاکستان در برابر روسیه
پاکستان در سال ۱۹۴۷ میلادی تأسیس شده است. موقعیت استراتژیک پاکستان محصول طرح انگلیسها بوده و بسیاری از سیاستهای خارجی آن کشور نیز میراث هند بریتانیایی است. سیاست هند بریتانیایی در برابر افغانستان، جلوگیری از بدل شدن این کشور به ساحه تحت نفوذ روسیه تزاری بوده است.
در سال ۱۹۷۹ میلادی، ارتش پاکستان این سیاست را در برابر اتحاد جماهیر شوروی دنبال کرد. پس از اشغال افغانستان از سوی عساکر اتحاد جماهیر شوروی، پاکستان در برابر آنها قرار گرفته و دشمنی میان آنها به اوج خود رسید.
پاکستان از بدو تأسیس دوست استراتژیک امریکا در منطقه بوده است. در جریان جنگ سرد، سازمان استخباراتی امریکا در پاکستان حضور فعال و گسترده داشته و برای شکست اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان فعالیتهای وسیع در همآهنگی و همکاری با ارتش پاکستان انجام داد. همچنان، امریکا در جریان جنگ پاکستان – هند، به خصوص زمانی که هنری کسینجر وزیر خارجه آن کشور بود، به گونهای طرفدار پاکستان بود.
پس از سال ۲۰۰۱ میلادی، امریکا هر سال مبلغی هنگفت را برای تأمین مصارف نظامی پاکستان در مبارزه با تروریسم در اختیار این کشور قرار میداد. پس از حمله امریکا به محل بودوباش اسامه بن لادن در خاک پاکستان، روابط میان دو کشور به تیرهگی گرایید. در حال حاضر، پرداخت کامل کمکهای مالی سالانه امریکا به پاکستان، مشروط به اقدامهای مؤثرتر اسلامآباد در جنگ با تروریسم است.
در چند سال گذشته، روابط میان واشنگتن و اسلامآباد کاهش یافته است. در عین زمان، روابط میان پاکستان و روسیه بهبود یافته است. در این مدت، مقامات پاکستان و روسیه با هم دیدارهایی متعدد داشتهاند. در ۲۰۱۲ میلادی، اشفق پرویز کایانی نخستین رییس ستاد ارتش پاکستان از روسیه دیدن کرد و در مورد تقویت روابط میان دو کشور با مقامات روسی بحث و گفتوگو داشت.
از جانب دیگر، تغییر دیدگاه روسیه در برابر افغانستان نیز قابل توجه است. از آنجایی که پاکستان در ایجاد و حمایت طالبان نقش اساسی داشته است، به نظر میرسد که حمایت روسها از طالبان در افغانستان نیز در همآهنگی با پاکستان صورت گرفته باشد.
در سیاست بینالملل دوست و دشمن دایمی وجود ندارد. آنچه که دایمی است، منافع است. منافع، معیار دوستی و دشمنی میان دولتها است. در حالی که پاکستان در آستانه هفتاد سالهگیاش قرار دارد، ارتش آن کشور استراتژی خود را در برابر روسیه تغییر داده است. پس از چند دهه روابط پرتنش و خصومت میان اسلامآباد و مسکو، اکنون ارتش پاکستان در حال تقویت روابط و گسترش همکاریها با روسیه است.
در سال ۲۰۱۴ میلادی، پاکستان و روسیه توافقنامه همکاریهای دفاعی میان دو کشور را امضا کردند. پس از شش دهه وابستهگی پاکستان به امریکا، اکنون اسلامآباد از مسکو هلیکوپترهای جنگی مدل می-۳۵ خریداری میکند. در عین حال، ارتش پاکستان برای خریداری هواپیماهای جنگی مدرن از روسیه در حال گفتوگو با مقامهای آن کشور است.
برای اولین بار، در سپتامبر ۲۰۱۶، تمرینات مشترک نظامیان روسی و پاکستانی در کوههای چرات، در نزدیکی شهر پشاور پاکستان صورت گرفت. همچنان، در سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی تمرینات مشترک دو هفتهای به نام «دوستی ۲۰۱۷» میان قطعات خاص نظامیان پاکستانی و روسی در شمال قفقاز انجام یافت. قرار است، تمرینات مشترک میان نظامیان پاکستانی و روسی در ماههای آینده نیز صورت گیرد.
اسلامآباد و مسکو علاقهمند گسترش روابط اقتصادی و تجارتی میان همدیگر نیز هستند. در حال حاضر، کمیسیون مشترک دولتی میان پاکستان و روسیه برای شناسایی زمینهها و فرصتهای همکاری میان دو کشور نیز ایجاد شده است.
همچنان، شرکتهای روسی برای سرمایهگذاری در پروژههای برق، نفت و گاز در پاکستان مصروف گفتوگو با اسلامآباد هستند.
استراتژی جدید امریکا در افغانستان باعث تلاشهای بیشتر پاکستان، برای تقویت روابط با روسیه شده است. پاکستان با انتقاد از استراتژی جدید امریکا، آن را خصمانه خوانده است. در این استراتژی تأکید شده است تا پاکستان در از بین بردن مکانهای امن تروریستان در خاک آن کشور تلاش بیشتر کند. در عین حال، در استراتژی جدید امریکا روی حضور فعالتر و نقش بیشتر هند در افغانستان نیز تاکید شده است.
هند دوست استراتژیک روسیه در آسیا است، اما نزدیکی بیشتر دهلی به واشنگتن میتواند باعث نگرانی روسیه شود.
استراتژی ارتش پاکستان در حال تغییر است و حالا فقط به حمایت امریکا اکتفا نمیکند. اسلامآباد در حال گسترش همکاریها و تقویت روابط با روسیه است. پس از چند دهه، ایجاد و تقویت روابط پاکستان با روسیه مهمترین تغییر در استراتژی ارتش آن کشور محسوب میشود.
تغییر استراتژی پاکستان در برابر روسیه و گسترش همکاریها میان دو کشور، بر تعاملات و تحولات در افغانستان و منطقه نیز اثرگذار خواهد بود.
نویسنده : مصطفی آرین
منبع : هشت صبح
جنوری ۲۰۱۸
