نهادهای رسانه‌ای افغانستان هفته اول ماه اسد را به عنوان هفته رسانه‌های اجتماعی تجلیل می‌کنند. در حال حاضر بیش از یک میلیون افغان از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر وارد زندگی افغان‌ها شده و سهولت‌های زیادی را در عرصه ارتباطات به وجود آورده است. این رسانه‌ها در بسیاری موارد سریع‌تر از رسانه‌های سنتی عمل می‌کنند و در نشر و پخش اطلاعات نسبت به رسانه‌های سنتی پیشی می‌گیرند.
نهادهای رسانه‌ای از یونسکو و وزارت کار و امور اجتماعی خواستند تا این هفته را رسما زیر نام هفته رسانه‌های اجتماعی درج تقویم رسمی افغانستان کند.
“نی” یا “موسسه حمایت از رسانه‌های آزاد” روز یکشنبه در یک کنفرانس خبری گفت استفاده از رسانه‌های اجتماعی در حال گسترش است و با گذشت هر روز به شمار استفاده کنندگان این رسانه‌ها افزوده می‌شود.
صدیق الله توحیدی از مسوولان “نی” گفت: «رسانه‌های اجتماعی شامل تمام زوایای زندگی مردم در سرتاسر دنیا شده است. اطلاعات از ورزش گرفته تا تمام تحولات سیاسی، اقتصادی اجتماعی از طریق همین رسانه‌ها در جریان می‌افتد».
قرار است در هفته رسانه‌های اجتماعی برنامه‌های مختلفی توسط موسسه “نی” به راه انداخته شود. برنامه‌هایی چون بررسی تحولات جهان، انتخابات امریکا، ورزش و رسانه‌های اجتماعی و مهاجرت و رسانه‌های اجتماعی در این هفته برگزار می‌شود.
رسانه‌های اجتماعی در حال حاضر در بین مردم به خصوص جوانان جا باز کرده است. روابط اجتماعی در بین قشر جوان بیشتر از طریق همین رسانه‌ها تامین می‌شود و یادداشت‌های این رسانه‌ها گاهی سبب ایجاد حرکت‌ها و فعالیت‌های مدنی و فرهنگی می‌گردد.
زمینه‌ساز نفاق و نفرت
رسانه‌های اجتماعی با وجودی که سهولت‌هایی را در زندگی مردم به وجود آورده، به همان اندازه می‌تواند زمینه نفاق، تشتت و پراکندگی را در بین مردم فراهم کند. در برخی موارد نوشته‌هایی در این رسانه‌ها نشر می‌شوند که منجر به نفرت‌افگنی بین اقوام، مذاهب و زبان‌های مختلف می‌گردند.
آقای توحیدی از کاربران این رسانه‌ها خواست تا درباره آنچه در این رسانه‌ها می‌نویسند، محتاط باشند و مسوولانه رفتار کنند: «ما از کاربران رسانه‌های اجتماعی در افغانستان تقاضا می‌کنیم که از این رسانه‌ها برای همبستگی، رعایت دموکراسی و قوانین و بهتر شدن زندگی مردم استفاده کنند؛ تا این که از این رسانه‌ها در زمینه نفاق ملی و دامن زدن به مشاجرات و منازعات قومی استفاده شود».
یکی از جوانب منفی رسانه‌های اجتماعی پخش و نشر خبرهای دروغ، دسیسه، افترا و شخصیت کشی است. در برخی موارد کاربران افغان با استفاده از هویت‌های جعلی، دست به پخش و نشر مطالبی می‌زنند که نفرت و نفاق را دامن می‌زنند.
زنان آسیب‌پذیر
شبکه‌های اجتماعی با آن‌که سهولت‌های زیادی را در زندگی مردم به وجود آورده اما برای زنان و دختران در جامعه سنتی افغانستان یک تهدید نیز به شمار می‌رود. بسیاری زنان ترجیح می‌دهند تا از عکس خود در صفحات اجتماعی استفاده نکنند. از سوی دیگر آزادی هایی را که مردان در استفاده از این رسانه‌ها دارند، زنان ندارند.
در بسیاری موارد اتفاق افتاده که برخی افراد با ساختن حساب‌های جعلی در رسانه‌های اجتماعی از آدرس زنان و دختران، بد و بیراه نوشته و تلاش کرده‌اند تا چهره زنان را مخدوش کنند و آبروی آن‌ها را بریزند.
زهرا جویا، خبرنگار و فعال رسانه‌های اجتماعی می‌گوید زنان در رسانه‌های اجتماعی احساس مصونیت نمی‌کنند و از این می‌ترسند که مبادا با آبروی آن‌ها بازی شود: «هرچند با گذشت هر سال وضعیت بهبود پیدا می‌کند اما با آن‌هم زنان بسیار محتاط هستند. زنان کسانی را که نمی‌شناسند به عنوان دوست قبول نمی‌کنند. من خودم هم همین کار را می‌کنم تا مصوونیت داشته باشم».
ضایع کننده وقت؟
در همین حال برخی از جوانان فکر می‌کنند که شبکه‌های اجتماعی وقت را تلف می‌کند و جلو رشد محصلین را می‌گیرد؛ زیرا جوانان به جای مراجعه به کتابخانه‌ها و مراکز علمی، همه روز در رسانه‌های اجتماعی مصروفند و این به ضرر جوانان است.
مینه یک جوان افغان می‌گوید: «من از رسانه‌های اجتماعی استفاده نمی‌کنم به خاطری که این رسانه‌ها سبب ضیاع وقت می‌شود. من کوشش می‌کنم به جای استفاده از این رسانه‌ها وقت خود را برای مطالعه و خواندن کتاب مصرف کنم».
رسانه‌های اجتماعی منبعی برای سرگرمی نیز است. در برخی موارد این رسانه‌ها سبب می‌شود تا جوانان وقت خودرا بجای مطالعه و تحقیق، برای استفاده از این رسانه‌ها صرف کنند.
نویسنده : حسین سیرت
دویجه ویلی ، کابل
