مرکز فرهنگی فرانسه در کابل پس از یک سال و سه ماه خاموشی دوباره درهایش را به روی هنرمندان و جوانان افغان باز کرد.
این مرکز که در ماه دسامبر سال ۲۰۱۴ میلادی تعطیل شده بود حالا بازسازی شده و با تدابیر ویژه امنیتی و تغییرات زیادی کارش را از سر گرفته است. تعطیلی این مرکز برمی‌گردد به حمله گروه طالبان که در آن یکنوجوان انتحاری خود را در میان تماشاچیان تئاتر منفجر کرد و دست کم دو نفر را کشت و بیست نفر را زخمی کرد.
انفجار ۲۰ میزان (مهر) سال ۱۳۹۳ خورشیدی در مرکز فرهنگی فرانسه را افغان‌های کابل فراموش نکرده‌اند. انفجار زمانی اتفاق افتاد که هنرمندان تئاتر “ازدر” می‌خواستند صحنه‌ای از نمایش انتحاری را تمثیل کنند، این نمایش “ تپش قلب، سکوت پس از انفجار” نام داشت.
تالار مرکز فرهنگی فرانسه پر از تماشاچی بود. نمایش به لحظات حساس خود نزدیک شده بود، به لحظه‌ای که انفجار اتفاق می‌افتاد و اعضای تئاتر می‌خواستند تمثیل کنند که قربانیان پس از رویدادهای انتحاری چه وضعی دارند. در این لحظات صدای بلند دیگری شنیده شد.
هم تماشاچیان و هم بازیگران تئاتر غافل‌گیر شدند که شاید این صدا، بخشی از نمایش است و کارگردان خواسته برای واقعی جلوه دادن نمایش، انفجار پیشبینینشدهای را وارد برنامه کند. اما آن انفجار واقعی بود و در آن دست کم دو نفر کشته و بیست نفر دیگر زخمی شدند.
۱۵ ماه سکوت
Image در کنار تلفاتی که انفجار داشت، تبعات رویداد عمیق‌تر بود. مرکز فرهنگی فرانسه در کابل که محل تجمع فرهنگیان و جوانان پایتخت افغانستان و همچنین محل برگزاری مهمترین رویدادهای فرهنگی کشور بود تعطیل شد.
مرکز فرهنگی فرانسه مجتمعی از تالارهای نمایش فیلم، تالار تئاتر و جشنواره، کلاس‌های زبان فرانسه، کتابخانه و کافه است. همه این بخش‌ها فعالیت‌های خود را دوباره از سر گرفته‌اند.
روز گذشته ۸ حمل (فروردین)، این مرکز دوباره شروع به کار کرد، با میزبانی جشنواره موسیقی‌های محلی دف از سوی مرکز رسانه‌ای دف ریکاردز. پس از ماه‌ها تاریکی، طنین طبل و تنبور و رنگ و نور بار دیگر روی صحنه رفت و حال و هوای پیش از آن انفجار برگشت.
جشنواره موسیقی دف، میزبان هنرمندان محلی هشت حوزه افغانستان بود. گروه موسیقی اوزبیکی، ترکمنی، بادغیسی، لوگری، هزارگی و هنرمندان بدخشان، جلال‌آباد و هرات، اولین هنرمندانی بودند که پس از این مدت روی صحنه مرکز فرهنگی فرانسه در کابل اجرا کردند.
رفیع بهروزیان، مدیر دف ریکاردز و از سازماندهان جشنواره موسیقی محلی، می‌گوید که این جشنواره را برگزار کردند تا موسیقی سنتی افغانستان مجال خودنمایی پیدا کند. او می‌گوید که این جشنواره را با سختی‌هایی برگزار کردند چون به قول او حمایت دولت را نداشتند و موانع اجتماعی و امنیتی وجود داشته است.
رفیع بهروزیان و هارون نوری برای برگزاری این جشنواره سه ماه کار کردند. قرار بود گروه‌های موسیقی چهار کشور ایران، پاکستان، تاجیکستان و هند هم در این جشنواره حضور داشته باشند که به دلایل نگرانی‌های امنیتی این جشنواره در غیاب آنها برگزار شد.
حتی هنرمندان محلی هم با نگرانی‌هایی در این جشنواره شرکت کردند. بر خلاف گذشته‌ها، تالاری که همیشه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ تماشاچی داشت در این جشنواره بیشتر کرسی‌هایش خالی بود.
برگزارکنندگان حدود پانصد مهمان دعوت کردند که کم‌وبیش ۲۰۰ نفر از آنها حضور یافتند.
پاتوق گرم
در کنار این که رویدادهای مهم فرهنگی و هنری در افغانستان از جشنواره‌های موسیقی گرفته تا نمایشگاه‌های عکس و چیدمان و نقاشی در این مرکز برگزار می‌شد مهم‌تر از همه که مرکز فرهنگی فرانسه در سال‌های اخیر تبدیل شده بود به پاتوق گرمی برای هنرمندان و جوانان افغان.
هفته‌ای چند بار برنامه‌های هنری و تجمعات فرهنگی، جوان‌ها را در این مرکز کنار هم می‌آورد که انفجار دسامبر ۲۰۱۴، همه چیز را متوقف کرد.
ادریس فخری، هنرمند جوان تئاتر در کابل است که بعد از انفجار برای اولین بار به مرکز فرهنگی فرانسه آمده. او می‌گوید وقتی وارد انستیتوی فرانسه شد، از یک سو نوستالژی‌هایش تازه و از طرفی صحنه انفجار انتحاری پانزده ماه پیش جلو چشم‌هایش آمد.
او یکی از هنرمندان تئاتر است که می‌گوید بیشتر تمریناتش روی صحنه تئاتر این انستیتو انجام شده است. از نمایش تپش قلب گرفته تا تئاتر رستم و سهراب که همه در این مرکز برگزار شد.
آقای فخری که محل انفجار و فاصله خودش را از انفجار انتحاری در این مرکز نشان می‌داد، گفت: “خوشحالم که این مرکز دوباره باز شده و ما می‌توانیم دوباره فعالیت‌های خود را از سر بگیریم، نبود این مرکز در این مدت واقعا حس می‌شد و هنوز هم مثل دیروز برنامه‌هایی که داشتیم به یادم می‌آید.”
لورانس لواسر، مدیر اجرایی انستیتوی فرانسه در کابل می‌گوید که بازگشایی این مرکز به این معنی است که “شکست نخوردیم.”
خانم لواسر می‌گوید پانزده ماهی هم که گذشت نیاز بود تا همه‌چیز بازسازی شود و حالا تغییرات زیادی در این مرکز آمده است.
او می‌گوید مرکز فرهنگی فرانسه به حالت قبلی بر خواهد گشت، برنامه‌های فرهنگی و هنری و آموزشی خودش را ادامه خواهد داد: “هنرمندان و موسسات هر روز به من زنگ می‌زدند و می‌گفتند که برنامه‌ها کی شروع می‌شود و می‌دانم که دل‌شان برای اینجا تنگ شده بود. ولی بعد از این مدت خاموشی ما حالا اینجا هستیم و کار خواهیم کرد تا همه چیز دوباره سرجایش برگردد.”
این همه فارغ از تهدیدهای امنیتی نیست. اما همانقدر که خاطره انفجار برای بازدیدکنندگان این مرکز غم‌انگیز است، بازگشایی‌اش هیجان دارد. کابلی‌ها و هنرمندان و مسئولان مرکز چشم در چشم طالبان ایستاده‌اند تا نشان بدهند دلهره از ناامنی، تپش قلب جریان عادی زندگی را متوقف نمی‌سازد.
کاوون خموش
بی‌بی‌سی
