عید، جشن دین و فرهنگ مردم افغانستان

کابل/۱۱ثور/فرهنگستان
با این‌که برخی از کشور های اسلامی عید را ام‌روز جشن نگرفتند اما با اعلام حکومت جدید افغانستان ام‌روز(یکشنبه، ۱۱ثور) عید سعید فطر را مردم با آداب و رسوم کهن‌اش به استقبال گرفتند.
مردم افغانستان در این روز با ظاهری آراسته، پس از ادای نماز عید و زیارت قبور به دست بوس بزرگان رفتند و قدر نعمت های خداوند را به جا آورند.
افغانستان که همدوش با دیگر مسلمانان جهان ماه مهمانی خدا را بهره گرفته بود، یکشنبه ام‌روز بعد از طلوع آفتاب، با قلب هایی آکنده از ایمان و امید در مسجد‌ها نماز عید فطر ادا کردند و پیشانی بر زمین گذاشتن تا قدردانی از خالق هستی را بجا آورند.
کودکان و نوجوانان نیز در این روز فرخنده که لباس های نو و آراسته به تن کردند از عیدی فامیل، آشنایان و همسایگان بهره‌مند شان بهره‌مند شدند.
در جشن  عید کشور‌های اسلامی تعطیلات سه روزه اعلام می‌شود و سه روز فرصت دید و وادید کردند را دارد.
رفت و آمد مسلمانان به خانه های یکدیگر، عیادت از مریض ها و بخشش به مستمندان از جمله آداب و رسوم عیدفطر در افغانستان است.
در ولایت های غربی افغانستان از جمله بادغیس ،هرات،غور و فراه شب عید فطر جایگاه خاصی برای خانواده عروس و دامادها دارد.
صبور نیکپور باشنده هرات می‌گوید که در آخرین شب ماه رمضان (شب عید) خانواده داماد با برپایی مهمانی و مراسم خاص، عیدی عروس را  اهدا می‌کنند و عیدی داماد نیز در روز های عید و بعد از دیدار او با خانواده عروس داده می‌شود.
تهمینه حمید شاعر ونویسنده که در کابل زندگی می‌کند از رسم رواج های عیدی سمت شمال جنین می‌گوید: مردم سمت شمال روزهای عید را به شکل خاص جشن می‌گیرد، مردم قبل از عید آماده‌گی های خاص ازجمله پختن  گوش فیل، سلی قاضی ، کلچه تندوری  و تهیه چند دست لباس جور می‌کنند ورفت امد بسیار به شکل گسترده حتا بعد از روز چهارم عید ادامه دارد. و دختران نیز دست های شان حنا می‌بندند  چوری می‌پوشند.
وی در ادامه گفت که این عید را مطمین نیست که مردم این رسم‌ها را بجا آورده باشد.
حسیب‌الله انوری باشنده بامیان می‌گوید که بر اساس آداب و رسوم بامیانی ها شب قبل از عید فطر روز عید مرده هاست که در آن شب زنان ، حلوا، سمنک (سمنو)، نان مالیده، زاله گگ، دلده و پلو تهیه و به عنوان نذری توزیع می‌کنند.
مراسم عید مرده ها به این ترتیب است که وقت اذان شام پس از تهیه حلوا روبه قبله در مقابل آن می نشینند و با طلب آمرزش برای اموات، فراوانی، نعمت را آرزو می‌کنند.
مردان روستا نیز شب عید همراه کودکان با مقداری غذا در خانه بزرگ روستا جمع می شوند، پس از صرف غذا سوره مبارکه یاسین می خوانند و برای مسافران دعا می‌کنند.
او می‌گوید که بیشتر مردم در بامیان ام‌روز عید را جشن نگرفتند و آماده‌گی برای فردا دارند تا این مراسم‌ را به جا بیآورند.
نقیب الله اختر خبرنگار در ولایت غوربند از رسم و رواج‌های عیدی چنین حکایت می‌کنند: در غوربند بزرگسالان بعد از خواندن نماز عید  به همدیگر در مسجد تبریکی می‌دهند و بعد از رفتن به خانه های‌شان دوباره جمع می‌شوند و دسته جمعی به خانه هر کدام شان می روند  و عید مبارکی می‌کنند چون باغ های ولسوالی های غوربند بیشتر میوه می‌باشد در سفره عیدی شان هم از میوه های شامل زردالو‘ انگور، سیب و انار استفاده می‌کنند حتی بعد از عیدی به میله های خیابانی می‌روند.
اودر ادامه می‌افزاید  عید خانم  ها بعد از روز سوم الی هشتم آغاز می‌شود و به رفتن به خانه یکدیگرشان از عید تجلیل می‌کنند، کودکان عید را با بازی های متنوع محلی شامل تخم برد، آب بازی و میله های کودکانه خیابانی سپری می‌کنند.
در روزهای عیدی  بعضی از مردم افغانستان  روزهای عید  به زیارت گاه ها ازجمله زیارت سخی می‌روند اما به دلیل چندین بار انفجار در روزهای عید  تصور نمی‌شود مردم به شکل گسترده  امسال  به این زیارت گاه بیاید.
همچنان برای اطفال نو به دنیا آمده و نوعروس ها در بخش های مختلف افغانستان در روزهای عید هدیه می‌دهند و آن‌ها را برای طعام نیز دعوت می‌کنند.
مردم افغانستان به تمام این رسم‌ها  احترام خاص داشته وتحت هر شرایط این رسم ها را از دیری بدین سو  برپا می‌کنند.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی