کابل/۲۵جدی/فرهنگستان
خانقاه بهاالدین ولد، مکان تاریخی که تاریخ‌نویسان آن را زادگاه مولانا جلال الدین بلخی می دانند وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در نظر دارد که این خانقاه و آرامگاه ابوریحان بیرونی را بازسازی کند.
عبدالمنان شیوای شرق، معاون نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می‌گوید که این وزارت بازسازی این دو بنا را به عهده گرفته است.
او افزود که در کنار خانقاه، یک مسجد، موزیم، تالار برای برنامه‌های فرهنگی و تالاری برای رقص سماع ساخته می‌شود. در موزیم این خانقاه تمام آثار مربوط به مولانا نگهداری خواهد شد.
براساس نوشته‌های تاریخی این خانقاه با حمله مغول‌ها ویران شد و تاکنون کسی اقدام به بازسازی آن نکرده است.
کار بازسازی خانقاه پدر مولانا جلال‌الدین‌محمد بلخی یک‌بار در سال ۲۰۱۰ به کمک ترکیه آغاز شده بود و دوباره متوقف شد. هر چند پس از آن مسوولان بارها اعلام کردند که کار این خانقا دوباره آغاز می‌شود اما ترکیه تاکنون برای بازسازی این بنا اقدامی نکرده و این خانقاه در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است.
خانقا بهاالدین ولد، پدر مولانا در بیست کیلومتری شهر مزارشریف مرکز ولایت بلخ در شمال افغانستان واقع است.
این خانقاه میان زمین‌ها و جویبار، ویرانه متروکی است که قرن‌هاست به فراموشی سپرده شده است.
خانقاه سلطان ولد با خشت خام ساخته شده و عرض دیوارهای آن به ۱۱۰ سانتی‌متر می‌رسد که به صورت گنبدی و بلند در داخل زمین‌های پهن و درختان سر به فلک بنا شده بود.
دولت افغانستان سال گذشته برای جلوگیری از فروپاشی کامل این بنا فقط آن‌را با آهن پوشانده است.
آقای شرق اضافه کرد که علاوه بر بازسازی خانقاه بهاالدین ولد، این وزارت برنامه دارد که آرامگاه منسوب به ابوریحان بیرونی، منجم و ستاره شناس شرق را نیز در ولایت غزنی بازسازی کند.
او گفت که برای بازسازی این بنا تلاش می‌شود که براساس روایت تاریخ بیهقی تمام خاطره‌هایی که ابوریحان با سلطان محمود داشته در قالب میناتور اسلامی حکاکی شود.
آقای شرق درباره مدت زمان بازسازی این دو اثر تاریخی گفت که براساس دستور رئیس جمهوری افغانستان و برنامه‌ریزی انجام شده قرار است که بازسازی این دو بنا در ماه میزان سال آینده تکمیل شود و معماری بومی در ساخت این بناها در نظر گرفته خواهد شد.
جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا، مولوی و رومی شاعر و عارف پرآوازه قرن ششم هجری شمسی در سال ۶۰۴ هجری قمری در خانواده‌ای به دنیا آمد که از جایگاه مذهبی و عرفانی بلندی در شهر بلخ برخوردار بود.
پدر مولانا، محمد بن حسین خطیبی معروف به بهاوالدین ولد و سلطان العلما، صاحب این خانقاه، « واعظ زبان‌آور و خوش بیان» شهر بلخ و از بزرگان صوفیه و عارفان زمان خود بود و تأثیرات کلامی‌اش مریدان زیادی را به خانقاه‌اش کشانده بود.
چون مولانا ایام کودکی و نوجوانی‌اش را در این خانقاه گذرانده بود، شخصیت اولیه‌اش در این مکان شکل گرفته بود. پدر او در سال ۶۱۸ هجری قمری هنگامی که مولانا ۱۲ سال داشت، این دیار را ترک گفت و به ترکیه رفت. وی در سال ۶۷۲ هجری قمری در قونیه درگذشت. بارگاه فعلی او در همان شهر است و علاقمندانش « شب عروس» را در آنجا برپا می‌کنند.
بلخ زادگاه مولانا با قونیه زیستگاه او، اکنون خواهر خوانده شده است. به همین سبب، دو کشور به ایجاد رابطه گرم فرهنگی در سال ۲۰۰۷ میلادی به توافق رسیدند.
گرچه مقام‌های ترکیه، مولانا را ترک، رئیس اطلاعات و فرهنگ بلخ او را افغانستانی و ایرانیان نیز این شاعر برجسته را ایرانی تبار می‌دانند، اما خود در مثنوی معنوی گفته است:
ای بسا هندو و ترک همزبان
ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگر است
همدلی از همزبانی خوش‌تر است
خبرنگار فرهنگستان ازکابل
سمیع صدیقی
