یافته‌های روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که شماری از نامزدان انتخابات پس از پایان روز شنبه و با ختم پروسه رأی‌دهی از ولایت‌های مختلف کشور از جمله هرات به مرکز کشور سفر کرده‌اند.
هر چند دلیل اصلی سفر نامزدان به مرکز کشور کارهای شخصی و اداری عنوان شده، اما شماری از باشنده‌گان هرات از تلاش نامزدان برای افزودن به آرای‌شان از طریق کمیسیون‌های انتخاباتی، اظهار نگرانی می‌کنند.
باشنده‌گان هرات می‌گویند که نه تنها نامزدانی از هرات بلکه از اکثر ولایت‌ها همین اکنون ولایت‌های‌شان را ترک کرده و به کابل رفته‌اند.
روز شنبه انتخابات مجلس نماینده‌گان به جز از غزنی و قندهار در ۳۲ ولایت دیگر برگزار شد. در هرات ۳۲۷۰۰۰ نفر پای صندوق‌های رأی رفتند. ۴۰ درصد از اشتراک‌کننده‌گان، زنان بودند که بالاترین میزان مشارکت زنان در سطح افغانستان در این انتخابات عنوان شده است.
در هرات ۱۶۱ نفر نامزد انتخابات بودند که در آخرین روزها، کمیسیون مستقل انتخابات نام‌های دو تن از آنان را حذف کرد. حالا پس از گذشت پنج روز از انتخابات، شمار زیادی از مردم، روزنامه‌نگاران، فعالان جامعه‌ی مدنی و برخی از نامزدان نگران دست‌کاری احتمالی آرا به ویژه از سوی کمیسیون‌های انتخاباتی هستند.
انتخابات ۲۸ میزان در هرات نیز مانند بسیاری از مناطق با شکایت‌های متعددی روبه‌رو بوده است. به گفته‌ی مسوولان دفتر کمیسیون شکایات انتخاباتی هرات، نزدیک به ۶۵۰ فورم شکایت‌های انتخاباتی توزیع شده است. فاطمه باقری رییس دفتر کمیسیون شکایات انتخاباتی در هرات بیان داشت: «ما ۶۴۹ شکایت را تا عصر روز شنبه مستند ساختیم، این شکایت‌ها موارد مختلف را در بر می‌گرفت، از تأخیر در باز شدن مرکزها تا دخالت بعضی از نامزدان.»
از سوی دیگر بسیاری از باشنده‌گان هرات اظهار نگرانی می‌کنند که شماری از نامزدان در تلاش خرید آرا هستند.
مبالغه در گزارش‌های فیس‌بوکی
ساعاتی پس از شماری ابتدایی آرا در محلات رأی‌دهی، گزارش‌های فیس‌بوکی نامزدان و یا هواداران‌شان هم آغاز شد. در هرات اکثریت مطلق نامزدان از طریق شبکه‌های مجازی اعلام پیروزی کردند و به هواداران خود تبریک گفتند. اما کمیسیون مستقل انتخابات تمامی این آمار و ارقام را مردود می‌داند و از نامزدان می‌خواهد تا اعلام نتایج ابتدایی از هرگونه پیش‌داوری خودداری کنند.
آن‌گونه که مسوولان کمیسیون مستقل انتخابات می‌گویند، نتایج شمارش آرا به زودی از ولایت‌ها به مرکز کشور ارسال می‌شود. حالا شماری از نامزدان می‌گویند که ارایه آمار مبالغه‌آمیز فیس‌بوکی، جهت گمراهی افکار عامه صورت می‌گیرد تا اگر ممکن باشد در کابل بتوانند آرا را به سود خودشان دست‌کاری کنند.
احمدشاه قانونی رییس کمیسیون مستقل انتخابات در هرات می‌گوید که نتایج از طریق سایت کمیسیون و توسط دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به نامزدان گفته خواهد شد.
هر چند در بسیاری از کشورها پس از پایان روز رأی‌دهی نتایج انتخابات به زودترین فرصت اعلام می‌شود اما در افغانستان اعلام نتایج انتخابات زما‌ن‌بر است و حدود یک‌ماه را در بر می‌گیرد.
همین موضوع نگرانی تقلب در دفتر مرکزی کمیسیون مستقل انتخابات و دست‌برد به رأی مردم را در اذهان عموم قوت می‌دهد.
نگرانی شهروندان و فعالان مدنی از دست‌کاری آرا
پس از سقوط طالبان تا اکنون افغانستان ۲ دور انتخابات مجلس نماینده‌گان، ۳ دور انتخابات ریاست جمهوری و ۳ دور شورای ولایتی را تجربه کرده است. بیش‌ترین نگرانی نامزدان از آرایی است که در کابل در دوره‌های پیش، به گفته آنان «دست‌کاری» می‌شد.
داوود عرفان استاد حقوق و علوم سیاسی در هرات می‌گوید: «نگرانی از دست‌کاری آرا در کابل یک نگرانی همه‌گانی است.» به گفته آقای عرفان مردم نگران‌اند که تبانی‌های پشت پرده، سلامت انتخابات را خدشه‌دار می‌سازد.»
تنها ساعاتی پس از شمارش آرا در محلات رأی‌دهی در هرات مشخص شد که مردم به کسانی که قصد خرید رأی را داشتند، اعتماد نکرده‌اند. در بسیاری از مراکز رأی‌دهی شهر و ولسوالی‌های هرات، نامزدان پول‌دار در ردیف‌های آخر قرار داشته‌اند. حالا آقای عرفان تأکید دارد: «آمار اولی ستادهای انتخاباتی بیان‌گر این است که انتخابات این دوره مجلس نماینده‌گان متفاوت بوده است و پول خرج کردن‌های آن‌چنانی برای بسیاری از نامزدان کارساز نبوده است.
آقای عرفان تاکید دارد از آن‌جا که آخرین حربه می‌تواند تقلب باشد، مردم نگران‌اند که نکند پشت پرده خبرهایی باشد.»
قدوس خطیبی دیگر فعال جامعه مدنی در هرات معتقد است: «وقتی کمیسیون مستقل انتخابات نتایج ابتدایی را حدود بیست روز بعد از انتخابات می‌خواهد بیان کند پس مشخص است که از برای چی با این چنین تأخیر به نشر آمار اقدام می‌شود.» به گفته آقای خطیبی، در این ۲۰ روز بازار خرید و فروش آرا را گرم نگه می‌دارند و این فرصتی است برای معامله‌گران.
آقای خطیبی تأکید دارد که یقیناً سفرهایی ناگهانی نامزدان به کابل بیشترشان صرفاً برای انجام معامله میباشد و بس.
آقای خطیبی می‌گوید: «این نگرانی از حالا مطرح نیست وقتی به تجربه‌های قبلی انتخاباتی مراجعه می‌کنید این چنین بازارهای انتخاباتی که یک سوی آن کمیسیون مستقل انتخابات بوده است وجود داشته است.»
خالد خالد، از نامزدان انتخابات مجلس نماینده‌گان در هرات تأکید دارد: «از آن‌جایی که مردم ما به خاطر تقویت مردم‌سالاری و حاکمیت قانون در ۲۸ میزان به پای صندوق‌های رأی حاضر شدند و یک‌بار دیگر با حضور خود به تمام ناملایمات و کم‌مهری‌هایی که از سوی دولت در مقابل‌شان انجام شده بود چشم عفو انداختند اما نکاتی که باز هم مردم ما را به این روند یک‌بار دیگر دل‌سرد ساخته از صبح روز ۲۸ میزان تا کنون ادامه دارد.
به گفته‌ی او تأخیر در آغاز روند رأی‌دهی، نرسیدن مواد حساس انتخاباتی به محلات دوردست، گماشته شدن افراد بی‌سواد در محلات رأی‌دهی، برخورد غرض‌آلود شماری از کارمندان کمیسیون، نبود ناظران در محلات دوردست، مداخله افراد پر نفوذ به نفع کاندیداهای مشخص، ناتوانی مدیریتی کمیسیون انتخابات، اعلام آمار و ارقام نامطلوب و گمراه‌کننده توسط نامزدان، مردم و شماری از نامزدان را بی‌باور ساخته و نشان از دست‌کاری احتمالی آرا و تقلب گسترده می‌دهد.
این نامزد می‌گوید: «اگر خواسته باشم که بی‌باوری‌ام را اعلان کنم در حدود ۷۰ درصد بر سر کمیسیون بی‌باورم و احتمال زیاد که رأی مردم ما دست‌کاری خواهد شد.»
او می‌گوید: «یک نکته را نباید فراموش کنیم که این انتخابات ریاست جمهوری گذشته نیست که یک جان کری پیدا شود دست هر دو نفر را بلند کند و هر دو را مدیریت نماید، در این روند بیش از ۲ هزار کاندیداها داریم پس قناعت‌دادن‌شان مشکل است، بناً هر قدر شفافیت زیر سوال برود بحران وسیع‌تری در راه است.»
عبدالقدیر صالحی مسوول ستاد انتخاباتی یکی از نامزدان در هرات می‌گوید: «در حالی که بنده به عنوان مسوول یک ستاد به تعداد زیادی از برگه‌های سبز شمارش پایان روز انتخابات دست یافتم و این برگه نشان می‌دهد که بعضی‌ها از سطح شهر رأی نگرفتند و در ولسوالی‌ها هم هواخواه ندارند ولی با گزارش آمار بلند رأی می‌خواهند ذهن‌ها را اغوا کنند.
به گفته‌ی آقای صالحی این نشانه‌ای از اراده برای دست‌کاری نتایج است.
سیداشرف سادات، از اعضای جامعه‌ی مدنی هرات می‌گوید: «طوری که مردم انتظار داشتند، هرگز اصلاحاتی که از آن همیشه صحبت می‌شد در انتخابات میزان ۹۷ خبری نبود و قطعاً خلاهای بیش‌تری نسبت به پروسه‌های قبلی انتخابات در این دور مشاهده شد که به گونه‌ی واضح نشان از کم‌کاری و ندانم‌کاری کمیسیون مستقل انتخابات در سطح ملی است.
به گفته‌ی آقای سادات بسیاری از مردم نگران این هستند که ممکن «اشتباهات و هم‌چنان برنامه‌های پشت پرده کمیسیون و ممکن تبانی‌هایی» در روند انتخابات وجود دارد که معادله را به نفع بعضی از کاندیداها رقم بزند.
به گفته آقای سادات: «چنین چیزی در گذشته هم به گونه واضح مشاهده شده و در بسا موارد نامزدانی بودند که با کم‌ترین رأی موفق شدند کرسی نماینده‌گی مردم را تصاحب کنند که هنوز بحث حضور تعدادی از افراد در شورای ولایتی هرات و حتا دست‌اندازی در آرای کاندیداهای انتخابات ۲۰۱۰ پارلمان را همه به خاطر داریم.»
به گفته‌ی او «حالا هم کدام تاثیر بنیادی را در ساختار کمیسیون مستقل انتخابات ما شاهد نیستیم که مردم از پروسه مطمین باشند و تعلل در روند فعالیت‌های کمیسیون مستقل انتخابات کشور نشان داد که در این بستر تا هنوز نارسایی‌های بی‌شماری وجود دارد.
عبدالله سلجوقی روزنامه‌نگار در هرات می‌گوید: «چون چار‌ه‌ای جز اشتراک در انتخابات نداشتم، با آن‌که می‌دانستم در این کارزار تقلب می‌شود باز هم در آن شرکت کردم.»
به گفته‌ی آقای سلجوقی، نباید از یاد ببریم که مبارزه هزینه دارد و در کنار آن انگیزه‌ی بسیار قوی و امید زیاد می‌خواهد و من برای مبارزه با تقلب، ایستادن در برابر سوء مدیریت و رسیدن به مطالبات خودم رأی دادم.
با آن هم آقای سلجوقی معتقد است که به پیمانه‌ی بسیار کم و آن هم در شهرها تغییرات و تمهیدات تازه کمیسیون مستقل انتخابات توانست از تقلب‌های بسیار گسترده‌ای که در انتخابات‌های پیشین شاهدشان بودیم بکاهد اما خبرهایی که از ولسوالی‌ها به گوش می‌رسد بیان‌گر تکرار ماجرای تقلب‌های وسیع در انتخابات است. جایی که دستگاه‌های بایومتریک از کار افتاده و صندوق‌ها هم‌مانند سابق پر شده‌اند.
سلجوقی می‌گوید: «من فکر می‌کنم ضعف مدیریتی کمیسیون مستقل انتخابات، بار دیگر کور سوی امیدی که مردم نسبت به برگزاری انتخابات شفاف پیدا کرده بودند را به یأس بدل کرد و افراد زیادی را می‌شناسم که در حال حاضر تصمیم گرفته‌اند در انتخابات ماه حمل شرکت نکنند، چون حکومت ثابت کرده است یا نمی‌خواهد انتخابات را با شفافیت کامل برگزار کند و یا هم نمی‌تواند که در هر صورت بر میزان مشارکت مردم اثر منفی خواهد گذاشت.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا نگران دست‌کاری آرا است؟ می‌گوید: «من امیدوارم این اتفاق نیفتد، هرچند تجربه‌های تلخی از دوره‌های گذشته‌ی انتخابات داریم و هنوز هم ترس تکرار این تجربه‌ها را در وجودمان احساس می‌کنیم اما با این که می‌گویم امیدوارم این اتفاق نیفتد باز نیز آن اعتماد کامل و صد درصد را به نهادهای مسوول انتخابات ندارم و مطمینم آن‌چه به عنوان نتیجه‌ی انتخابات پارلمانی کشور اعلان خواهد شد، همان چیزی نیست که مردم رأی دادند.
در حالی که برگزاری انتخابات مجلس نماینده‌گان در کشور پس از سه سال تاخیر حاشیه‌های زیادی را به همراه داشت و بسیاری‌ها کمیسیون را به ضعف مدیریت متهم کردند، حالا پس از برگزاری انتخابات همه چشم انتظار اعلام نتایج هستند.
قانونی: آرای مردم به درستی شمرده خواهد شد
اما با همه این نگرانی‌ها، مسوولان کمیسیون مستقل انتخابات در هرات می‌گویند که در هرات و کابل از آرای پاک مردم صیانت خواهد شد. به گفته احمدشاه قانونی رییس کمیسیون انتخابات، از طریق کمیسیون شکایات انتخاباتی به عرایض مردم رسیده‌گی می‌شود و کمیسیون مستقل انتخابات نیز در شمارش آرا و ارایه آن از مرکز کشور، بی‌طرفی‌اش را حفظ کرده و به هیچ کس اجازه تقلب نداده و نخواهد داد.
احمدشاه قانونی می‌گوید که کارمندان این کمیسیون در کابل و ولایت‌های دیگر، اراده تقلب ندارند.
نویسنده : وحید پیمان –
منبع : هشت صبح
