نخستین روز نشست سهروزه اسلو روز یکشنبه، سوم دلو، در هوتل «سوریا موریا» در حومه شهر اسلو، پایتخت ناروی، دایر شد. در این نشست نمایندهگان کشورهای امریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اتحادیه اروپا در کنار نمایندهگان جامعه مدنی و طالبان شرکت کردهاند. از افغانستان نیز سرپرست وزارت خارجه حکومت سرپرست طالبان، زنان و فعالان جامعه مدنی دعوت شدهاند.
این نشست که روی وضعیت حقوق بشری و بحران بشری در افغانستان متمرکز است، با حواشی نیز همراه بوده است. هدا خموش، نماینده زنان معترض، در این نشست پیش از سخنرانی خود، از امیرخان متقی خواسته است که به کابل زنگ بزند و زنان معترض گرفتار شده را آزاد کنند. طبق اطلاع منابع، متقی در حضور وزیر خارجه ناروی و نمایندهگان کشورهای شرکتکننده به کابل زنگ زده است.
همچنان برخی از دعوتشدهگان از شرکت در این نشست امتناع کردند و شماری نیز در بیرون از محل برگزاری نشست، تجمع اعتراضی برپا کردند و از کشورهای اشتراککننده خواستند که طالبان را به رسمیت نشناسند. این معترضان طالبان را به بدرفتاری با زنان و سایر شهروندان متهم کردند و از کشورهای جهان خواستند که نباید از جرایم و جنایتهایی که در افغانستان صورت گرفته است، در نشست اوسلو چشمپوشی کنند. با این حال در روز اول نشست اسلو، طالبان برخی تعهدات را بهویژه در قبال زنان دادند و تأکید کردند که اجازه کار به زنان و بازگشایی مکاتب دخترانه را میدهند. در پایان روز یک اعلامیه مشترک نیز صادر شد و اشتراککنندهگان بر ادامه همکاری اقتصادی، امنیتی و سیاسی تأکید کردند.
نشست اسلو به ابتکار ناروی برگزار شده و تا پنجم ماه دلو ادامه پیدا میکند. در این نشست، طالبان با نمایندهگان کشورهای دعوت شده، نمایندهگان جامعه مدنی و فعالان حقوق زن که از افغانستان در این نشست دعوت شدهاند، گفتوگو کردند. در افتتاحیه این نشست هدا خموش، به نمایندهگی از زنان معترض سخنرانی کرد. محتوای سخنرانی او بیشتر روی حقوق زنان، اعمال محدودیت بر زنان، نقض حقوق بشر از سوی طالبان و محروم شدن زنان از آزدایشان متمرکز بود.
خموش طالبان را به اعمال آپارتاید جنسیتی متهم کرد و گفت که با تسلط حکومت سرپرست طالبان بر کابل، زنان روزانه بهطور نظاممند حذف، انکار، توهین و تحقیر میشوند. به گفته او، با روی کار آمدن حکومت سرپرست طالبان، زنان به حاشیه رانده شده و از اساسیترین حقوقشان که همانا آموزش، تحصیل، کار و آزادی است، محروم شدهاند. هدا خموش در سخنرانی خود تأکید کرد که طالبان با زنان بدرفتاری میکنند و مخالفان سیاسی و نظامیان پیشین را سرکوب، قتل و شکنجه کردهاند. او با استناد به چند مورد از بدرفتاری طالبان با فعالان حقوق بشر و خبرنگاران، افزود که در جریان پنج ماه گذشته، طالبان دهها فعال حقوق زن، فعال حقوق بشر و خبرنگار را بازداشت و شکنجه کردهاند. او یادآور شد که در تازهترین مورد نیروهای امنیتی حکومت سرپرست طالبان خانههای زنان معترض را تفتیش و پنج تن از آنان را بازداشت و به مکان نامعلوم منتقل کردهاند.
او با حضورداشت وزیر خارجه ناروی، نماینده امریکا، نماینده اتحادیه اروپا و دیگر اشتراککنندهگان، از امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه حکومت سرپرست طالبان، خواست که به کابل زنگ بزند و از طالبان در پایتخت کشور بخواهد تا زنان و دختران معترض را آزاد کنند. طبق معلومات، متقی پس از این خواستهها به کابل زنگ زده و سپس به اعضای حاضر در جلسه گفته است که در میان صفوف طالبان افراد ناباب حضور دارند که کمیسیون تصفیه در حال اخراج آنها است. متقی تأکید کرده است که دختران معترض از سوی چنین افراد بازداشت شدهاند، اما تلاش میکنند آنها را پیدا و آزاد کنند. او در حالی به بازداشت این معترضان اعتراف کرده است که پیشتر وزارت داخله حکومت سرپرست طالبان پس از ادعای بازداشت دختران معترض در کابل، گفته بود که طالبان آنها را بازداشت نکرده و آنها برای ساختن کیس، صحنهسازی کردهاند.
از رفتار و سیاست طالبان نظارت شود
از سوی دیگر نماینده زنان در این نشست طالبان را به نقض حقوق بشر و بدرفتاری با زنان متهم کرد و از سازمان ملل متحد خواست که یک شورای باصلاحیت تشکیل دهد تا از رفتار و سیاست طالبان در افغانستان نظارت کند. به گفته او، جرایمی که در بیست سال گذشته صورت گرفته، بررسی و رسیدهگی شود. او همچنان خطاب به جامعه جهانی و طالبان گفت که مکاتب دخترانه بازگشایی شوند و تا ایجاد قانون جدید، فصل دوم قانون اساسی حکومت پیشین تطبیق شود.
فصل دوم قانون اساسی به حقوق و وجایب اتباع کشور اختصاص داده شده است و در آن تصریح شده که زنان و مردان درای حقوق و وجایب مساویاند.
با این حال متقی در پاسخ به این خواستهها وعده داده است که مکاتب دخترانه بازگشایی میشوند و وزارت امور زنان نیز دوباره فعال خواهد شد. وزارت امور زنان پس از اعلام کابینه سرپرست طالبان حذف شد و طالبان به جای آن، وزارت امر به معروف و نهی از منکر را فعال کردند. این کار طالبان انتقادات زیادی را به همراه داشت.
همچنان امیرخان متقی تعهد کرده است که به زنان اجازه کار در ادارات دولتی را میدهند و در ضمن طبق احکام شریعت، به زنان اجازه فعالیت تجارتی داده خواهد شد.
طبق گفتههای منابع، فضای جلسه هرچند در محل برگزاری با آرامش همراه بوده، اما در بیرون از محل، شهروندان دست به اعتراض زده و شعارهای ضد طالبانی سر دادهاند. در نخستین روز این نشست، شهروندان افغانستان در داخل و خارج از کشور از جمله در اسلوی ناروی، تورنتوی کانادا و برخی دیگر از شهرها دست به اعتراض زدند و از کشورهای شرکتکننده خواستند که طالبان را به رسمیت نشاسند و طالبان را وادار به رعایت حقوق بشر و حقوق زنان کنند.
معترضان در داخل کشور در اعتراض به این نشست گفتهاند که نباید با سرنوشت آنان در نشست اوسلو معامله شود و باید حق آزادی به زنان برگردانده شود. معترضان در اسلو نیز با برپایی گردهمایی اعتراضی، طالبان را عامل بحران کنونی دانسته و از دولت ناروی خواستهاند که نمایندهگان طالبان را به دادگاه بینالمللی بکشانند. معترضان در اوسلو به رسم اعتراض یک چادری به وزیر خارجه ناروی تحفه دادهاند. در کانادا نیز شهروندان دست به اعتراض زده و گفتهاند که کشورهای جهان نباید از «جرایم و جنایتهایی که در افغانستان صورت گرفته است»، در نشست اوسلو چشمپوشی کنند.
در پایان روز طرفهای شرکتکننده اعلامیه مشترک را به نشر رساندند. در این اعلامیه برگزاری این نشست را مفید خوانده و تأکید کردهاند که افغانستان خانه مشترک «همه افغانها» است و همه طرفها باید برای شگوفایی اقتصادی، سیاسی و امنیتی بهگونه مشترک کار کنند. طبق این اعلامیه، اشتراککنندهگان یگانه راه حل همه مشکلات افغانستان را «تفاهم، گفتوگو و همکاری مشترک» دانستهاند.
برخی دعوتشدهگان از جمله نرگس نهان، وزیر سابق معادن و پترولیم و از فعالان حقوق زن در افغانستان، از اشتراک در نشست اسلو انصراف دادهاند. نرگس نهان با نشر نامهای دلیل انصرافش را توضیح داده و گفته است که طالبان در روند گفتوگوهای صلح «حسن نیت» نداشتند و در جریان مذاکرات صلح دوحه، به مردم «وعدههای دروغین» دادند. از دید او، طالبان افغانستان را «اشغال» کردهاند و زنان افغانستان در جریان مذاکرات صلح و ایجاد حکومت طالبان، «همه چیز» خود را باختهاند.
نرگس نهان با اشاره به تشکیل نشدن حکومت همهشمول از سوی طالبان، در بخشی از نامه نگاشته است: «در شش ماه پسین، اعمال طالبان تنها بر حاکمیت، وحشت، شکنجه و قتل مردم بیگناه بهخصوص زنان متمرکز بوده است.» او تصریح کرده است که زنان افغانستان از جامعه جهانی توقع داشتند که پیششرط مذاکرات صلح با طالبان را بازگشایی مکتبها و دانشگاهها به روی زنان و اجازه یافتن حق کار برای زنان قرار دهند. خانم نهان هشدار داده است که سفر هیأتهای طالبان به کشورهای اروپایی، آزادسازی پولهای منجمد شده و بازگشایی سفارتهای کشورهای اروپایی در افغانستان، زمینهسازی برای به رسمیت شناختن حکومت طالبان است. حکومت ناروی اما تأکید کرده است که این سفر به معنای به رسمیت شناختن طالبان نیست و تنها روی موضوعات حقوق بشری و بحران بشری در افغانستان متمرکز است.
نشست اسلو در حالی از سوی ناروی برگزار شده است که این کشور در سال ۱۳۹۴ یک بار میزبان نشستی میان نمایندهگان دولت و گروه طالبان بود. ابتکار این نشست را «مجمع اسلو» به دست داشت. به نمایندهگی از دولت، یک هیأت ششنفری و به نمایندهگی از طالبان یک هیأت سهنفری در آن نشست شرکت کرده بودند.
نویسنده :عبدالاحمد حسینی
منبع : هشت صبح