پس از تبعیدِ ناصر خُسرو به شهرستانِ “یُمگانِ” بدخشان، حکیم روزها و شبها در دلِ کوهپایههای یمگان، در خَلوتِ عارفانه با خدا بهسر میبُرد و گاه چنان اندوه بر او غلبه میکرد که دلش را بهکمک واژهها روی پردهی جان نقاشی میکرد و برای مردمی که یک عُمر در غفلت بهسر میبُردند، آگاهی میداد و بی هیچ چشمداشتی، اندیشهاش در ...
ادامه مطلب »ترازوی طلایی
غریو آب از آتشفشان؛ هویت و رنج در موسیقی مقاومت افغانستان
«مرا زآتشفشانهای بلند برجهای کوه گرد شهر همان شهری که رفته خاک پاکش جاویدان برباد کرا گویم خدای من غریو آب میآید؟» صبورالله سیاهسنگ درآمد حروف استبداد در متن وضعیت فعلی افغانستان چنان بزرگ نوشته شدهاند که حاشیهها و پاورقیها به چشم نمیآیند. رگبار بیامان درد چنان در روان جامعه جا باز میکند که یادمان میرود «تنها صداست که میماند.» ...
ادامه مطلب »بررسی جریان سمبولیسم اجتماعی در «لب چشمه» مجموعه دوبیتیهای عاطف کابلیان
ملارمه، شاعر و منتقد فرانسوی میگفت: «شاعر باید خویشتن را به ابتکار کلمات تسلیم کند و خود را بدست امواج کلام و طغیان اندیشههای پیاپی بسپارد.» عاطف کابلیان در «لب چشمه»، شاعری است تسلیمشده در امواج کلام و طغیان اندیشههای مداوم؛ اندیشههایی که پر است از دغدغههای روزگار همزیستی او. من بهعنوان یک خوانندهی جدی، «لب چشمه» را یک اثر ...
ادامه مطلب »نقشِ دانشمندانِ اسماعیلی در رشد و گسترشِ زبانِ پارسیِ دری
اسماعیلیان در خراسان، در کنار پخش و نشر باورهای مذهبی شان در مسیرِ تاریخ، نقشِ بارزی در رشد و گسترشِ زبانِ پارسیِ دری در خراسان داشتهاند؛ چنانچه در هنگامِ خلافت “عبدالله مهدی” (۲۹۷ هجری-قمری) داعیانِ دانشمندِ اسماعیلی، رسالههای بسیاری در شرح و آرای اسماعیلیه و باورهای عرفانی نوشتند. ( ندا امین، سیر تحوّلِ نثر پارسی، اهمیّت و نقشِ اسماعیلیان در ...
ادامه مطلب »کوتاهنوشتی در بارهی “سنایی”
“ابوالمجدِ مجدود آدم بنِ سنایی”، از پیشگامانِ اندیشهی عرفانی در سدهی ششم هجری-خورشیدی در شعرِ پارسیست. محتوای اندیشههای عرفانی سنایی در شعر، دربرگیرندهی جُستارهای “وحدتِ وجود و کثرتِ وجود” است؛ اما مهمترین ویژهگیاش در عرفان، پرخاشگری در برابر بیداد و استبدادِ زمان است و رهنمایی انسان بهسوی آزادهگی و تزکیهی نفس. سنایی برعکسِ برخی از عارفان، غارنشینی و دوری از ...
ادامه مطلب »باقی قایلزاده – شاعر تیره چشم روشن بین-
بخش نخست وقتی میخواستم در پیوند به شعر شاعر نابینا به تعبیر بهتر شاعر روشندل باقی قایلزاده چیزهایی بنویسم، خاطرهای در ذهنم زنده شد. دانشگاه افغانستان سومین سال پایهگذاریاش را جشن گرفته بود. شب شعری نیز برپا شده بود. در آن شب شعر، دختر جوانی بهنام بنفشه احمدی پارچه شعری خواند از سرودههای خودش. چشمهای زیبایی داشت و نمیانگاشتی که ...
ادامه مطلب »از بلخ تا هری; دوشاعر، دو اندیشمند
از:مصلح سلجوقی دو رفیق؛ دو اندیشمند؛ دو شاعر؛ دوپژوهشگر و دو منتقد ادبی اجتماعی. دو استاد ؛ دو ادبیاتی و دو قلهی بلند ادبیات پارسی دری. هردو از یک حوزهی تمدنی زبان و ادبیات پارسی دری. دوشخصیت وارسته که همیشه مورد احترام جامعه بودند. دو بزرگمردی که خالق “نردبان آسمان” و “آیینه ها دروغ نمی گویند ” اند. هردو یک ...
ادامه مطلب »به کارگیری واژه های انگلیسی در زبان فارسی
کابل/۳سرطان/فرهنگستان اگر نگاهی به نقشه زبان فارسی در طول تاریخ بیندازیم، با کاهش تدریجی میزان قلمرو این زبان و بهتبع، افراد مسلط به آن طی دو سده اخیر مواجه میشویم؛ امری که سبب شده؛ زبان فارسی از عراق تا چین، تنها به ایران، مناطقی از تاجیکستان و افغانستان محدود شود. در دنیای امروز که عوامل اقتصادی و سیاسی، بیش از ...
ادامه مطلب »دوگانهگی «خیال و واقعیت» و «تجربه و عقل» در داستان «ماهی و جفتش»
«ماهی و جفتش»، داستان کوتاهی است از ابراهیم گلستان. در این داستان، بیشتر با دوگانهگی مواجهایم، یا این دوگانهگی است که خود را مثل پتک در ذهن خواننده فرود میآورد؛ دوگانهگی خیال و واقعیت، عقلگرایی و تجربهگرایی، ماهی و جفتش و… من مایلم، در این سیاهه بسیار مختصر نیز بیشتر از همین روش «دوگانهگی» سود بجویم. به همین دلیل، میخواهم ...
ادامه مطلب »چارلز داروین و نظریهی تکامل
چکیده در دنیایی علم و اندیشه اصل بر آنست که وقتی نطریهای وارد آن میشود، برای خود جا باز کرده و ساختار علمی آنرا را کم و بیش تغییر میدهد. نظریهی تکامل زیستی داروین نیز چنین بود، این نظریه در مغرب زمین، جهان بینیها را عوض کرد؛ جغرافیایی انسانی را تغییر داد؛ مقام قدسی انسان را متزلزل کرد و او ...
ادامه مطلب »