افغانستان مراسم مذهبی و عنعنوی خود را همدوش با دیگر کشور های مسلمانان جهان تجلیل میکنند که عید از جمله این مراسمها است.
همزمان با طلوع آفتاب، همه با شور، شادی و شوق، نخستین روز عید را آغاز کرده و بزرگان خانواده فطریه خود را نزد فقرا میبرند.
دادن فطریهی روزه بین مردم افغانستان و جوامعِ اسلامی خیلی مهم است و امری دینی تلقی میشود، که آنها به هر صورت ممکن پیش از حضور در مساجد جهت انجام نماز عید، آن را به فقرا میدهند. بعد از دادن فطریه همه مردهای خانواده به مسجد رفته و نماز عید را بهجا میآورند. بعد از برگشت مردها از نماز به قول مردم عید میشود و همه باهم عیدی میکنند و شیرینترین لحظهاش این است که هرفرد که با هم قهر باشند آشتی میکنند و بزرگها به کوچکها پول میدهند به اسم عیدی!
افغانستانیها در نخستین ساعات روز نخست عید، به ویژه پس از ادای نماز این عید بزرگ اسلامی جهت تسلیت و دلجویی به خانهی کسانی میروند که عضوی از خانواده خود را چندی قبل از دست دادهاند که این یکی از آداب مهم افغانستانیها بوده که هدف عمده آن نیز تسلیت و دلجویی است.
و بعد از ان سه روز عید همه باهم دید و وادید میکنند و خانه همدیگر میروند. رسم اینگونه است که باید کوچکها نزدِ بزرگان بروند،، اما گاهی بزرگها هم نزد کوچکها میروند، عید نمادی از وحدت، اتحاد و همبستگی است.
کودکان و نوجوانان نیز در این روز فرخنده که لباس های نو و آراسته به تن کردند از عیدی فامیل، آشنایان و همسایگان بهرهمند شان بهرهمند شدند.
در جشن عید کشورهای اسلامی تعطیلات سه روزه اعلام میشود و سه روز فرصت دید و وادید کردند را دارد.
رفت و آمد مسلمانان به خانه های یکدیگر، عیادت از مریض ها و بخشش به مستمندان از جمله آداب و رسوم عیدفطر در افغانستان است.
مردم مطابق توانایی خود برای تجلیل از عید آمادگی گرفتهاند و میوههای خشک و تازه، شیرینی، کیک و کلچه از قبل خریداری کردهاند.
جیلانی یکی از باشنده های کابل در این باره میگوید:”مردم با دوستان و نزدیکان شان عید مبارکی می روند و لباس نو میپوشند، هر فرد که در تمام سال کار میکند یک مقدار پول را برای عید پس انداز میکند، دسترخوان ها به مانند روزهای گذشته نیست بلکه با هر خوراکه باب مزین میباشد.”
به گفته افغانها، در این روز ظروف و دسترخوان مردم نیز مانند گذشته نیست و هر کس تلاش میکند این لوازم را جدید خریداری کنند.
در اکثر کشورهاي اسلامي در ماه رمضان کنترول بر قيمت ها شديدتر مي شود و حتي تلاش صورت مي گيرد که برخي مواد با قيمت هاي ارزانتر براي مردم عرضه گردد، اما در افغانستان قضيه بر عکس است و شايد تنها کشوري باشيم که در ماه رمضان و در آستانه ي روزهاي عيد قيمت ها افزايش سرسام آوري پيدا ميکنند.
با توجه به شرايط شکننده اقتصادي کشور و وضعيت بد اقتصادي خانواده ها، لازم است تا تاجران و اتحاديه هاي صنفي، با پيروي از دستورات ديني و اخلاقي، از افزايش قيمت ها در بازار جلوگيري کنند و فقرا و مستمندان را با مشکلات بيشتري در آستانه ي عيد سعيد فطر روبرو نسازند و بجاي آن با آنها همکاري کنند تا اندکي از مشکلات شان کاسته شود و آنها نيز بتوانند در کنار خانواده هاي شان روزهاي عيد را با خوشي سپري کنند.
زلیخا فرملی