روسیه از حکومت افغانستان، رهبران سیاسی و رهبران گروه طالبان دعوت کرده تا در نشستی پیرامون صلح افغانستان در مسکو شرکت کنند. با آنکه گروه طالبان هنوز از شرکت یا عدم شرکتشان در این نشست خبر نداده، اما حکومت افغانستان برای حضور در این نشست اعلام آمادگی کرده است. حمدالله محب، مشاور شورای امنیت ملی در کنفرانس خبری روز شنبه (۲۲ حوت) گفته است که وزارت امور خارجه و شورای عالی مصالحه ملی افغانستان روی این موضوع کار میکنند تا سطح اشتراککنندگان دیگر کشورها و گروه طالبان در این نشست مشخص شود. محب گفته است که با درنظرداشت سطح اشتراککنندگان گروه طالبان در نشست مسکو هیأت تعیین خواهند کرد. در همینحال وزارت خارجه روسیه در صفحهی تویترش از برگزاری نشستی به تاریخ ۱۸ مارچ خبر داده است که در آن نمایندگان کشورهای ایالات متحده امریکا، چین و پاکستان شرکت میکنند. این نشست پنچمین نشست گروه میکانیزم ترویکای توسعهیافته خواهد بود.
سال گذشته نیز روسیه میزبان رهبران سیاسی افغانستان و رهبران گروه طالبان در غیاب حکومت افغانستان بود. با توجه به نقش فعال روسیه در تحولات سیاسی منطقه و بهخصوص در امور جنگ و صلح افغانستان، نقش این قدرت منطقهای در پروسه دوحه کمرنگ بود و در روز افتتاحیه نشست مذاکرات صلح بینالافغانی نماینده این کشور حضور نداشت. حالا که دولت جدید امریکا تصمیم گرفته است که به کشورهای همسایه افغانستان، بهخصوص ایران و روسیه نیز فرصت دهد که در روند صلح افغانستان سهم بگیرند، آیا کشورهای منطقه از جمله روسیه از حاشیه به متن پروسه صلح افغانستان میاید؟ نشست پیش رو از چه اهمیتی برخوردار است؟
گره کار به دست روسیه و ایران
تابش فروغ، نویسنده و تحلیلگر مسایل سیاسی در گفتوگو با اطلاعات روز، میگوید روسیه به محدودیت اثرگذاری خودش در مناسبات جنگ و صلح افغانستان واقف است، اما منافع ژئوپلیتیک روسیه بهعنوان یک بازیگر قدرتمند منطقهای ایجاب میکند که در قضایای سیاسی منطقهی پیرامونی خودش دخیل باشد: «نشست مسکو بر فرض اگر اهمیت کاربردی نداشته باشد، اهمیت سمبولیک دارد. مسکو در تلاش است تا به اداره بایدن بفهماند که کاخ سفید نمیتواند بدون شراکت و رایزنی با مسکو در مورد قضیه افغانستان تصمیم نهایی را بگیرد. امریکاییها نیز اهمیت حضور روسیه را در منطقه میدانند. از این رو حاضر نیستند با گفتوگویهای صلح در مسکو مخالفت کنند.»
آقای تابش با اشاره به نظم ژئوپلیتیک جهانی، معتقد است که سیاستگذاران امنیت ملی امریکا همکاری روسیه در قضیه افغانستان و در دیپلماسی با ایران را مهم میدانند: «این دو مورد هرچند از منظر ژئوپلیتیک اهمیت برابر ندارند، اما موفقیت و یا ناکامی این دو بهنحوی باهم گره خورده است. دیپلماسی موفقانه امریکا و روسیه بر سر قضیه صلح افغانستان میتواند گره کار را باز کند و بنبست ایران و امریکا را نیز بشکند.»
علی عادلی، نویسنده و پژوهشگر در شبکه تحلیلگران افغانستان در گفتوگو با اطلاعات روز، میگوید که روسیه با امریکا در موارد زیادی با هم موضع مشترک دارند. از جمله اینکه حکومت فعلی افغانستان باید جای خود را به یک اداره انتقالی یا موقت بدهد: «تا جاییکه من میدانم روسیه هم یک طرح غیررسمی شبیه طرح جدید امریکا دارد که ممکن است در کنفرانس پیشرو با شرکتکنندگان و جوانب مختلف در میان بگذارد. اما این پلتفورم مسکو نمیتواند جای روند دوحه یا روند جدیدی که ممکن است براساس طرح جدید در ترکیه یا کشور دیگری شروع شود، را بگیرد».
عمر صمد، پژوهشگر ارشد در شورای اتلانتیک و سفیر پیشین افغانستان در بلجیم در گفتوگو با اطلاعات روز، بر این باور است که در ارتباط با افغانستان، روسیه در سه سطح بازیگر عمده پنداشته میشود: «سطح منطقهای، در رقابتهای قدرتهای بزرگ و در چوکات سازمان ملل متحد و عضویت دائمی شورای امنیت.» از نظر آقای صمد، علاوه بر تاریخچه پرجنجال شوروی سابق در افغانستان، روسیه منافع امنیتی، اقتصادی و تاریخیاش را نیز درنظر دارد: «نقش روسیه در این ده سال گذشته به مرور زمان افزایش پیدا کرده و فعلا در هماهنگی با اداره جدید امریکا، چین و پاکستان و همچنان داشتن تماس با رهبری طالبان و جناحهای سیاسی کابل میتواند ممد پروسهی صلح باشد».
رابطهی منافع محور روسیه و طالبان
در سالهای پسین روسیه همواره متهم بوده که از گروه طالبان در جنگ افغانستان حمایت مالی کرده است. همزمان با این اتهامها، طالبان هر زمان که در جریان پروسهی صلح با امریکاییها به مشکل برخورده، به دنبال آن به مسکو سفرهای داشتهاند. با اینحال، عمر صمد میگوید که تماس و حمایت روسیه از طالبان نمیتواند از یک حدی بیشتر انکشاف کند، چون موانع سیاسی و فکری وجود دارد: «با اینحال روسها به این حقیقت پی بردهاند که منافع شان ایجاب مینماید تا با همه طرفهای افغانی صاحب نفوذ در امتداد سرحدات شمالی افغانستان رابطه داشته باشد تا از نفوذ تروریزم، افراطگرایی و مواد مخدر جلوگیری صورت گیرد. با ظهور خطر داعش، طالبان هم از این فرصت به نفع خود استفاده میکنند».
منبع :روزنامه اطلاعات روز
