کابل/۴قوس/فرهنگستان
دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان به مناسبت «روز جهانی محو خشونت علیه زنان» گفته است که زنان افغانستان از تابستان سال ۲۰۲۱ به بسیاری از حقوق اساسی خود دسترسی ندارد.
پس از دو دهه، برای اولین بار در افغانستان، زنان در روز ۲۵ نوامبر، حتی جرات ندارند برای برگزاری کارزار یا برنامه‌ای به مناسبت این روز از خانه بیرون بروند و مجبور شده‌اند با سازمان‌دهی مخفیانه شبیه به یک عملیات چریکی، برنامه دادخواهی برای زنان را در یک فضای بسته برگزار کنند.
جنبش زنان افغانستان برای آزادی و عدالت که یکی از گروه‌های فعال در زمینه دادخواهی برای زنان در یک سال گذشته در افغانستان بوده است، (۲۵ نوامبر) با برگزاری گردهمایی اعتراضی در یک فضای بسته، خواستار توجه جهانی به وضعیت بد زندگی زنان در افغانستان به‌ویژه پس از سلطه طالبان بر این کشور شد.
این در حالی است که این گروه و دیگر گروه‌های دادخواهی برای زنان، در یک سال گذشته، اعتراض‌های خود را علیه خشونت‌ها و محدودیت‌های اعمال‌شده از طرف طالبان، در قالب راهپیمایی‌های خیابانی و برنامه‌های اعتراضی عمومی انجام داده‌اند. اما با گذشت بیشتر از یک سال از حاکمیت طالبان، دیگر فضایی برای نفس کشیدن در بیرون از خانه برای زنان وجود ندارد. ترس از بازداشت و شکنجه شدن به دست طالبان، سبب شده است تا زنان حتی دادخواهی‌هایشان را در فضای خانه و با هراس شدید از فاش شدن هویت و مکانشان انجام دهند.
در ۲۰ سال گذشته، به‌جز مناطق جنگی، در دیگر شهرهای افغانستان زنان به‌طور آزادانه فعالیت‌های اعتراضی و دادخواهی را برگزار می‌کردند و در روزهای ۲۵ نوامبر یا هشتم مارج، روز جهانی همبستگی زنان، برنامه‌های دادخواهی، نمایشگاه‌ها و برنامه‌های فرهنگی و هنری برگزار می‌کردند؛ اما امسال در ۲۵ نوامبر، گردهم آمدن در یک فضای بسته در گوشه دنجی از شهر کابل نیز به‌شدت هراس‌آور است و سازمان‌دهی آن در میان اعضای گروه‌های زنان شجاعت زیادی می‌خواهد.
جنبش زنان افغانستان برای آزادی و عدالت در برنامه اعتراضی که روز جمعه در یک خانه در کابل برگزار کرد، با انتشار بیانیه‌ای خواسته‌های زنان افغانستان از جامعه جهانی و سازمان‌های بین‌المللی حامی زنان و حقوق بشر را اعلام کرد.
یوناما گفته است که دسترسی زنان این کشور به حقوق اساسی شان در حالی لغو و یا محدود شده است که افغانستان یکی از کشورهای که با بالاترین میزان خشونت علیه زنان است.
این نهاد خواستار پایان دادن به تمام اشکال خشونت مبتنی بر جنسیت در افغانستان شده است و از گروه طالبان خواسته است که گام‌های فوری برای پایان به خشونت علیه زنان بردارند.
روزا اوتنبایوا، نماینده ویژه سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان و رئیس یوناما گفته است که: «حقوق اساسی زنان افغان باید محافظت شود و باید گام‌های مشخصی برای ایجاد محیط مناسب که عاری از هر گونه خشونت باشد، برداشته شود.»
او افزوده که حمایت از زنان باعث می‌شود که «حمایت از حقوق زنان یک عامل اساسی برای ثبات، رفاه و هر گونه صلح پایدار در افغانستان است.»
به مناسبت روز جهانی محو خشونت علیه زنان، نهادهای مختلف و فعالان حقوق زن با صدور بیانیه‌هایی نگرانی خود را از وضعیت زنان افغانستان و گرفتاری آنها در یک چرخه بی‌پایان خشونت ابراز کرده‌اند.
یک سال محرومیت به جرم زن بودن
شماری از زنان افغانستان به مناسبت روز جهانی محو خشونت علیه زنان، با نشر یک پیام ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی، از بی‌توجهی جامعه جهانی به محرومیت زنان از حقوق و آزادی‌های شان در زیر سلطه طالبان، انتقاد می‌کنند.
این زنان در این پیام ویدیویی می‌گویند که بیشتر از یک سال است که زنان افغانستان توسط گروه طالبان سرکوب می‌شوند و در محدودیت‌های اجتماعی قرار دارند.
آنها می‌گویند که زنان در بیش از یک سال گذشته از حق کار، حق تحصیل و آموزش محروم هستند و نهادهای حقوق بشری و حقوق زن به سرنوشت زنان افغانستان توجه نکرده‌اند. این زنان در آخر این پیام ویدیویی با یک صدا شعار «نه به خشونت علیه زن» را سر می‌دهند.
این در حالی است که بر اساس گزارش سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری، گروه طالبان در یک سال گذشته با صدور فرامین متعدد، در پی حذف زنان از جامعه افغانستان هستند و می‌خواهند آنها را دوباره به گنج خانه‌ها بازگردانند.
چرخه بی‌پایان خشونت
فعالان حقوق زن افغانستان می‌گویند که خشونت علیه زنان در این کشور با تسلط گروه طالبان، وارد یک چرخه بی‌پایان شده است.
به باور این زنان، آنها در دور اول حاکمیت گروه طالبان شدیدترین نوع خشونت و محرومیت از حقوق شان را تجربه کردند، اما در بیست سال گذشته تلاش کردند که با دادخواهی و مبارزه، فرهنگ خشونت علیه زنان را در جامعه از بین ببرند و زمینه برای تأمین حقوق انسانی تمام زنان را فراهم کنند.
اما اکنون و با تسلط دوباره گروه طالبان بر افغانستان و رویکرد ضد زن و افراطگرایانه این گروه، خشونت علیه زنان نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه هر روز در حال افزایش است.
خشونت علیه زنان در افغانستان در بیست سال گذشته، یکی از بحث‌های اساسی حقوق بشری بوده است، اما اقداماتی که از سوی دولت و نهادهای بین‌المللی صورت گرفته، نتوانست خشونت علیه زنان را در افغانستان از بین ببرد و در نگاه مردم افغانستان نسبت به زنان، تغییر مثبت وارد کند.
گزارش‌های وجود دارد که با تسلط گروه طالبان بر افغانستان، میزان خشونت نه تنها توسط افراد این گروه بلکه توسط مردان خانواده نیز علیه زنان، افزایش چشم‌گیر یافته است.
این مسئله نشان می‌دهد که فرهنگ خشونت علیه زنان، یکبار دیگر در افغانستان در حال تقویت شدن است و تا زمانی که طالبان در این کشور حاکم باشد، انتظار نمی‌رود که این فرهنگ از بین برود یا اینکه میزان خشونت علیه زنان کاهش یابد.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی
