کابل/۴قوس/فرهنگستان
اسدالله حبیب، نویسنده، شاعر، استاد برجسته ادبیات فارسی دانشگاه کابل و بیدل شناس شهیر در سن ۸۱ سالگی در شهر هامبورگ آلمان درگذشته است.
او اوایل سال ۱۹۴۱ ( ۱۳۱۹) در شره مَیمُنه یا شادیآباد شهر و مرکز ولایت فاریاب در شمال غربی افغانستان متولد شد و سال ها در آلمان سکونت داشته است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر میمنه گذراند و لیسانس ادبیات فارسی را از دانشگاه کابل و دکتری خود را با رساله بیدلشناسی از دانشگاه مسکو گرفت.
او چند کتاب در زمینه تاریخ ادبیات و بیدلشناسی از جمله واژه نامه شعر بیدل، سایه ی صدا جلوه های هنری شعر، بیدل شاعر زمانه ها، ادبیات دری در نیمه اول سده بیستم، ویژگی های داستانی شاهنامه، دستورزبان دری و، دیدار با سپیده، صدها مقاله از جمله عبدالقادر بیدل درقلمرو تئوری ادبیات و نقد ادبی، تذکره و تذکره نویسان زبان فارسی، بیدل شناسی در اتحاد شوروی، زیست نامه بیدل از لابلای چهار عنصر، درباره نکات و اشارات و حکایات بیدل، بیدلی که من می شناسم، تجلی شاعرانه اساطیر و روایات تاریخی در قصاید ناصرخسرو، مولانا جلال الدین محمد و واژه «خاموش» و درباره معنای چند بیت ابوالمعانی بیدل به رشته تحریر در آورد.
دفتر اشعاری که سروده شامل خط سرخ، وداع با تاریکی، آتش در نارنجزار است.
آثار او به زبان های مختلفی از جمله روسی، ازبکی و انگلیسی منتشر شده است.
زندگی نامهی مختصر دوکتور اسدالله حبيب
دوکتور اسد الله حبيب در سال ۱۳۱۹ خورشيدی مطابق با ۱۹۴۱ ميلادی در شهرکابل دريک خانواده ی روشنفکر چشم به جهان گشود. وی ايام کودکی و نوجوانی را درآغوش فاميل در شهر ميمنه مرکز ولايت فارياب بسر برد و دوره ی آموزش ابتدايی و متوسط را نيز درليسه ابو عببيد جوزجانی سپری کرد و با کسب نمرات عالی در امتحان کانکور، در سال (۱۳۴۰) شامل دانشکده ی ادبيات دانشگاه کابل گرديد و در سال (۱۳۴۳) از اين دانشکده بدرجه ی لسانس گواهی نامه حاصل کرد.
دکتور حبيب بربنياد استعداد عالی و عشق آتشينی که درزمينه کسب و ارتقای دانش علمی و اکادميک داشت به منظور ادامه ی تحصيلات عالی عازم اتحاد شوروی وقت گرديد و درسال ۱۳۵۳ از بخش شرق شناسی دانشگاه مسکو مدرک دوکتورای آن موسسه ی علمی را بدست آورد و پس از آن سال های متمادی را بحيث استاد در دانشکده ادبيات دانشگاه کابل سپری کرد و همه اندوخته های علمی خويش را از طريق تدريس در اين دانشکده به نسلی از جوانان ميهن مألوف خويش تحويل کرد.
دوکتور اسدالله حبيب به مثابهی فرزند رنج و زحمت ميهن دوست داشتنیاش، از سير زندگی جانکاه مردم خويش دور و فارغ نبود؛ بلکه وی با حضور درمتن جامعه و الهام از زندگی پر از درد و رنج زحمتکشان کشور در فارياب و کابل،سرنوشت زندگی اش را درکنار آموزش و دوره ی آموزگاری، درجهت نجات مردم درد ديده ی افغانستان وارد عرصه ی سياست شد و درسال ( ۱۳۴۶) نخست عضويت اصلی حزب دموکراتيک خلق افغانستان را حاصل و سپس درسال ۱۳۶۵ بحيث عضو کميته مرکزی آن حزب انتخاب گرديد.
همچنان دوکتور اسدالله حبيب درعرصه فرهنگی درسال ۱۳۵۹ بحيث رئيس اتحاديه ی نويسندگان افغانستان انتخاب گرديد و تا سال ۱۳۶۱ در اين پست ايفای وظيفه کرد. سپس بحيث رئيس دانشگاه کابل برگزيده شد و تا سال ۱۳۶۷ اين موسسه عالی آموزشی را مديريت کرد و پس از آن الی سال ۱۳۷۰ بحيث عضو اکادمی علوم افغانستان مصروف کاوش و پژوهش زبان و اديات گرديد.
وی درسال ۱۳۷۰ از جانب شهروندان شهرکابل بحيث وکيل به مجلس نمايندگان افغانستان انتخاب وتا سال ۱۳۷۱ و سقوط دولت جمهوری افغانستان مزيد بر وظايف محوله، از درد و رنج موکلينش زبان گشود و از حقوق حقه ی آنان حمايت به عمل آورد.
دوکتور اسدالله حبيب پس از سقوط دولت جمهوری افغانستان و غصب قدرت توسط تنظيمهای جهادی ساخت پاکستان، کشورش را مثل ساير اعضای حزب و فرهنگيان رسالتمند، بنابرحکم اجبار با فاميل ترک و در شهر هامبورگ آلمان وارد زندگی درغرُبت و پژوهش دربخش زبان و ادبيات و بويژه ادامه ی کار بيدل شناسی و اشعار وی گرديد.
سرانجام دوکتور حبيب در اثر بيماری به عمر ۸۱ سالگی درهمين شهر هامبورگ چشم از جهان فرو بست و به ابديت پيوست.
از دوکتور اسد الله حبيب يک پسر به نام بهرام و يک دختر به اسم مريم به جا مانده است.
آثار قلمی منظوم و منثور وی شامل داستانها ـ اشعار و کتاب های زيادی در بخش زبان و ادبيات( تاريخ ادبيات و بيدل شناسی…) است که ازآن جمله می توان از:
۱ ـ بيدل شاعر زمانه ها؛
۲ ـ راه گورکی؛
۳ ـ ادبيات دری درنيمه ی نخستين سده ی بيستم؛
۴ ـ ويژگی های داستانی شاهنامه؛
۵ ـ بيدل و چهار عنصر؛
۶ ـ دوره ی امانی؛
۷ ـ پژوهشی در وضع فرهنگی ـ اجتماعی زمان امير امان الله؛
۸ ـ واژه نامه ی بيدل؛
۹ ـ و … کتابها و مقاله های علمی و پژوهشی ديگر.
قابل يادهانی است که دوکتور اسد الله حبيب را در زمينهی چاپ کتاب ها و ويرايش آثار فرهنگی اش ثريا حبيب همسر و يار وياور تمام دوران زندگی اش کمک ارزنده و ماندگار کرده است.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی