جریان هستی زن از پنجره‌ای اسلام

چکیده

مساله زن در عموم و جایگاه زن در اسلام بخصوص، یکی از مهم ترین موضوعات روی میز گفتمان جهان امروز می‌باشد. اغلبا معاندانبر این باور اند که دین اسلام از بزرگترین ناقضین حقوق بشر است که آموزه هایش بکلی با آنچه که از آزادی زنان در منشور حقوق بشرو حقوق زن تعریف شده است منافات دارند. اما با یک نگاه کلی به تاریخ وضعیت زنان در دوران اعراب جاهلیت قبل از اسلام و سایر مللهمجوار شان در زیر چتر ادیان دیگر و همینطور در جهان غرب امروزی در می‌یابیم که حقوق و جایگاه زنان در اسلام محفوظ است. پیروان ادیان دیگر تا اواخر قرون میانه زن را در زمر‌‌هء انسان نمی‌شمردند. امروز اما به بهانه حقوق بشر آن‌ها را تبدیل به ابزار وکالاهای تجاری و عروسک‌های جنسی کرده است. بردگان مدرن اکثرا زنان هستند.

در واقع اسلام با آمدنش یک انقلاب بزرگ در عرصه ارزش زنان ایجاد کرد. برای حضور و تثبیت هویت شان طوری فضاسازی نمود کهنظیرش را در هیچ آیینی نمی‌توان یافت. سیمای زن با برکت اسلام به صورت کامل دگرگون شد و هویت جدیدی به خود گرفت. از حضوردر محیط خشین بیرون بازداشته و در کانون گرم خانواده گذاشته شدند تا در یک فضای امن مشغول امورات منزل، خدمت به شوهر وپرورش فرزندان شان باشند. تامین نفقهو معیشت زندگی از دوش شان ورداشته و به دوش شوهران شان هستند. این یعنی آسایش ونعمت. البته قابل ذکر است که در هیچ یکی از این مورد اجبار و اکراه لحاظ نشده است. اگر مایل باشند، بدون کدام تبعیضی بهره مند ازفراگیری چیزهایی هستند که مردانند. در تجارت،‌ سیاست،‌ علم و هنر و تمام امورات اجتماعی و فرهنگی دوشادوش مردان در یک محیطامن اسلامی بدون کدام محدودیت می‌توانند فعالیت کنند کمااینکه می‌کنند. زنان ایران امروز از نمونه بارز آن است. اینکه برخی ازبنیادگرایان و افراطیون امثال داعش و طالب با انحراف آموزه های راستین اسلامی با زنان بد رویه می‌کنند هیچ ربطی به اسلام ناب واصیل ندارد. اعمال آنها چیزی جز برساخته‌ی ذهن مریض شان نیستند.

مقدمه

برای درک واقعی جایگاه زن در اسلام، به باور من تنها یک راه وجود دارد. آن این است که دیدگاه ادیان دیگر را در همسنجی با اسلاممورد کنکاش و واکاوی قرار بدهیم. آنوقت تردیدی ندارم که به ارزش زن در اسلام و از آن منظر به ارزش دین اسلام پی خواهیم برد. برایاین کار لازم است به صورت کوتاه مواردی را از یهودیت و مسیحیت پیش بکشم و البته ناگفته نماند که جایگاه زن در دوران جاهلیت نیزمتضمین تثبیت ارزش والای زن در اسلام است. به رغم آن،‌ آموزه های صریح اسلام را در این راستا نیز در قالب آیات،‌ احادث و روایاتنقل خواهم کرد.

زن در یهودیت و مسیحیت

درد ترا به هنگام زایمان چندین برابر خواهم کرد؛ تولد کودکانت دردآلود خواهد بود و هنوز به شوهرت گرایش خواهی داشت و او بر توفرمانروایی خواهد کرد. (نفرین خدای مسیحیت بر نخستین زن،‌ کتاب مقدس، سفر پیدایش.)

از سایر آموزش های تورات و انجیل می‌توان موارد زیر را نام گرفت:

– و آدم فریب نخورد،‌ اما زن که فریب خورده بود خطاکار بود.

– همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی گناهکاریها در برابر گناهکاری زن چیزی نیست.

– روح خود را به زن مسپارید. بگذارید زن در سکوت بیاموزد و زیر سرپرستی. اما زن نباید آموزش بدهد و یا تسلط بر مرد را غصب کند،‌سکوت اختیار کند.

– اگر می‌خواهند چیزی یاد بگیرند،‌ بگذار در خانه از شوهرانشان بپرسند. زیرا برای زن شرم آور است که در کلیسا سخن بگوید.

مردان متدین یهودی در نیایش های روزانه شان، در دعای الوهانشاما، از خدای شان شکر گزاری می‌کنند که آنها را زن نیافریده اند.

با این پیشفرض‌های از آموزه های مسیحیت و یهودیت، می‌توان پی برد که در آفرینش انسان،‌ مرد هدف و زن وسیله بوده است؛ وسیله‌یبرای آسایش آدم و ارضای نیاز های جنسی وی. گناه اولیه را نیز به حوا ربط می‌دهد و او را مقصر رانده شدن آدم از بهشت می‌دانند. برای تایید این ادعا سخن معروفی از پل قدیس،‌ یکی از حواریون تندرو مسیحی، داریم که می‌گفت: «سر هر مردی مسیح است،‌ سر زنمرد است،‌ سر مسیح خداست.» از سخنان وی مشخص است که گویا زن از مرد به وجود آمده است.

پدیده‌ی زن بیزاری در مسیحیت از این نیز عمیقتر رفت و حتا دامن فیلسوفان و متفکرین نامدار مسیحی را گرفت. از آن جمله می‌توان بهآگوستین قدیس اشاره کرد که در قرن چهارم و پنجم میلادی می‌زیست. وی باورداشت که زن یکی از عجایب طبیعت است. در واقع نگاه اوسلبی بود نه ایجابی. توماس آکویناس، فیلسوف قرن سیزدهمی، نیز زهر خودش را به زنان ریخت. وی از آفرینش زن توسط خداوند دچاربهت و سرگردانی شده بود. بسیاری از بزرگان مسیحیت و بنادگذاران کلیسا زن را معیوب،‌ ناقص، دارای کمبود، زیردست مرد و ناتوانمی‌دانستند. از دیدگاه آنان موجودی بود غیرطبیعی، سرچشمه فریب، اغواگری و بیداری شهوت‌های بدنی و گرایش های زشت لذتجویی.

پدیده بی‌زنی و خودداری از آمیزش جنسی از آفت‌های دیگری است که هم اکنون در مسیحیت به چشم می‌خورد. هنوز که هنوز است دربعضی کلیساها راهبه‌ها حق ندارند ازدواج کنند چون به باور برخی از رهبران خشک اندیش مسیحیت زن آرمانی را زنی می‌دانند که درراه کلیسا تارک دنیا شود. مشخص است که این سنت محصول نگاه بیمارگونه و تعصب آلود مسیحیت نسبت به جنس زن است. پل قدیسآموزش می‌داد که در زناشویی آمیزش جنسی بکلی کنار گذاشته شود مگر اینکه هدف فرزندآوری باشد. وی آمیزش جنسی را مردود وزناشویی را ویژه‌ی افراد ناتوان و سست عنصر می‌دانست. باور داشت که مسیح از همین‌رو ازدواج نکرد. خود وی نیز  با تبعیت ازآمبروز قدیس، استاد خویش، ازدواج نکرد و به دیگران نیز توصیه مشابه می‌نمود.

در عرفان مسیحی بی‌زنی و خودداری از زناشویی و تشکیلخانواده از جمله شرایط عارف بودن شمرده می‌شود. در عرفان یهودی امااندیشه بی‌زنی وجود نداشت و فقط یک قرن پیش از پیدایش مسیحیت وارد آن شد. جالب بود که یهودیت برخلاف مسیحیت زناشویی راامر خدایی می‌دانست زیرا بر اساس آموزه های تورات انسان‌ها باید زیاد شوند و زمین را پر کنند. خیلی بجاست که اینجا به اختصارفرمایش معروف قرآن کریم را نقل کنم که می‌گوید «الله به مردان مسلمان سفارش می‌کند که پیش از آمیزش جنسی با زن خود از خداتشکر کنند که چنین هدیه‌ای را در اختیار شان قرار داده است.». هم‌چنان در آیه ۴۹ سوره شوری از  دختر به عنوان هدیه خداوندی یادشده است. این ها به مثابه مشت نمونه خروار نشان می‌دهند که جایگاه زن در اسلام چقدر ویژه و ارزشمند است.

یک نکته مهم و حایز اهمیت را ناگفته نباید گذارم اینکه فیلسوفان و متفکرین یونان بوستان از جمله گزنفون،‌ افلاتون، ارسطو و بقراطآمیزش جنسی را برای مرد خطرناک می‌دانستند که این خود به نحوی نفی ارزش‌های زن و انسان زدایی از آنهاست. در واقع چنیناندیشه های بودند که بعدها بر آیین مسیحیت سایه انداختند و آبای کلیسای با تعابیر انحرافی از اناجیل که در واقع کتاب مقدسآسمانی است باعث خدشه دار کردن سیمای زن شدند. حق طلاق را از زنان سلب کردند. در قرون وسطا که اوج قدرت آبای کلیسا بودنفرت از آمیزش جنسی به مثابه لذت جویی به اوج شدت خود رسید. در انگلستان قرن ۱۹، در دوران سلطنت ملکه ویکتوریا،‌ میل جنسی وآمیزش مرد و زن یک امر پلید و نامطلوب دانسته می‌شد. هم‌چنان در انگلستان حتا عمل جراحی جهت قطع ناحیه تحریک کننده آلتجنسی دختران به کار می‌رفت.

مارتین لوتر که تفکر تجددخواهانه‌ی وی شهره آفاق است و در قرن شانزدهم میلادی مذهب متسامح پروتستان را تأسیس کرد بر این باوربود که جای زن در خانه است. جان کالوین یکی دیگر از رهبران پروتستان که در قرن ۱۶ و ۱۷ زندگی می‌کرد نیز وظیفه زن را خانه داریو بچه زایی می‌دانست. تازه، اینها اندیشمندان و متفکران شان بودند. حالا تصور کنید که در میان توده و مردم عوام این روحیه زنستیزانه چقدر نیرومند بوده می‌توانسته باشد؟!

حالا که این‌همه از مسیحیت گفتیم، بد نیست کمی هم در مورد نگاه یهودیان نسبت به زن مطالبی را پیش بکشیم. گرچه در بالا ذکر آنرفت که یهودیت اندکی نگاه بهتری نسبت به زن داشته است اما نه چنانکه به راحتی ازش بتوان عبور کرد. فقدان ارزش زن در نزد آنهازمانی برجسته می‌شود که یکی از الاهیان یهودی به نام هیلل حکمی صادر کرد که به واسطه آن مرد می‌توانست حتا به دلیل سوزاندن غذازنش را طلاق بدهد. کسی به نام آکیبا معتقد بود که اگر مردی عاشق زن زیباتری شود به راحتی حق دارد همسر خود را طلاق بدهد و باآن ازدواج کند. حالا بماند که اگر در خیانت و زناکاری مچ شان را بگیرد. آنوقت حکم قتل جاری بود.

پربیجا نیست که چندتا از سخنان زهرآلود اندیشمندان غیراسلامی را در باره زنان در زیر نقل کنم:

افلاتون: همه مقاصد مردان،‌ مقاصد زنان نیز هستند. اما در همه آنها زن حقیرتر از مرد است. سپاس آفریدگار را که مرا زن نیافرید…

ارسطو: نسبت زن به مرد مثل نسبت غلام به مولی و بدن به روح است. زن مرد ناقصی است که در مرحله پایین تری قرار دارد. جنس نر،‌حاکم و ماده،‌ محکوم است. صلاح زن در این است که امور خانه داری را بر عهده بگیرد. زنان نباید مانند مردان تربیت شوند.

ارسطو: معیار یا نورم مرد است،‌ هر زنی مردی است معیوب. مرد دارای فضیلت برتر از زن است. زن باید از مرد اطاعت کند.

پل قدیس: ای زنان! خود را در اختیار شوهران تان قرار بدهید،‌ همانطور که در اختیار خدا می‌گذارید…

آمبروز قدیس: زن حقیرتر از مرد است زیرا فقط از بخشی از بدن مرد آفریده شده است…

کلمنت قدیس: بر اساس آموزش های انجیل، زنان باید آشپزی،‌ دوزندگی و بافندگی کنند. لازم نیست زنان به ورزش بپردازند…

ترتولیان: آیا نمی‌دانید که شما حوا هستید؟ شما دروازه شیطان هستید. چه آسان مرد را نابود کردید، تصویر خدا را. به دلیل مرگی کهبرای ما به وجود آوردید،‌ حتا پسر خدا نیز ناچار از پذیرش مرگ شد.

جروم قدیس: زن باید از شوهرش بترسد و برده باید در برابر آقایش از ترس بلرزد.

جروم قدیس: تا زمانی که زن برای زاییدن و بچه داری است با مرد تفاوت خواهد داشت،‌ مانند تفاوت جسم و روح اما زمانی‌که می‌خواهدبیشتر در خدمت مسیح باشد تا در خدمت دنیا دیگر زن نخواهد بود و مرد نامیده خواهد شد.

آگوستین قدیس: مرد به شکل خدا آفریده شده نه زن. زن بدون مرد کامل نیست،‌ مرد بدون زن کامل است.

آگوستین قدیس: زن حیوانی است که نه استوار است و نه ثابت قدم، بلکه کینه توز است و زیانکار و منبع همه مجادلات و نزاع‌ها و بیعدالتی‌ها و حق کشی‌ها.

توماس آکویناس: زن توانایی آمیزش با شیطان را دارد.

مارتین لوتر: زنان باید در خانه بمانند، ساکت بنشینند،‌ خانه داری کنند، بچه بزایند و او را بزرگ کنند.

مارتین لوتر: پایین بودن مقام زن نسبت به مرد امری طبیعی است. مردان باید بر زنان چیره باشند. مرد آقا و فرمانروای خانه است.

جان کالون:‌ برابری زن با مرد مغایر با نظام طبیعت است. وظیفه زن خانه داری و بچه زاییدن است.

حالا با اندکی درنگ روی سخنان فوق که گویا منتسب به متفکرین دوران باستان و روحانیون مسیحیت می‌باشد به راحتی می‌توان درککرد که اسلام چقدر تلاش کرده تا چنین نگاهای حقارت باری را از زنان بزداید و آنها را به عنوان انسان بدون هیچ تفاوتی با مردانمعرفی کند. برتراند راسل معتقد است که «بدترین جلوه دین مسحیت شیوه برخورد آن با جنسیت است، شیوه برخوردی آن چنان بیمارگونهو غیرطبیعی است که فقط زمانی می‌توان آن را درک کرد که با تمدن دوران فروپاشی و تباهی امپراطوری روم سنجیده شود. گاهیمی‌شنویم که مسیحیت به وضع زنان بهبودی بخشید. این یکی از موارد نمایان تحریف تاریخ است که می‌توان به آن دست یافت.» اینرویکرد در یهودیت نیز ویرانگر بوده است. از همینرو،‌ الیزابت استانتون می‌گوید: «نه در تاریخ یهودیان و نه در اخلاقی که کتابهایپنجگانه آنان آموزش می‌دهد چیز با عظمتی ندیدم. در هیچ کتاب دیگری نیز ندیدم که به اندازه کتاب آنان مقام زن را پایین آورده باشد وزیردستی آنان را تعلیم داده باشد.»

در حالی‌که در دین اسلام زن و مرد هردو هدف خلقت اند. این یعنی اسلام آمد تا نواقص و کاستی های ادیان ماقبل را کامل نماید. برایهمین است که کامل‌ترین دین بشریت به حساب می‌آید. اسلام در بعضی موارد جایگاه زن را حتا بالاتر از مرد قرار داده است در حدی کهمرد را مؤظف بر مراقبت و تامین نفقه آن دانسته است. در هیچ جای اسلام نمی‌توان پدیده زن بی‌زاری و زن ستیزی به مفهوم خودداری ازرابطه جنسی دید که هیچی بلکه به جنس زن با دید موهبت الهی نگریسته شده است. الله متعال در آیه ۳ سوره نسأ چندهمسری را ترویجکرد که مبادا زنان مجاهدین شهید راه حق بی‌سرپرست بمانند و از نعمت آمیزش جنسی به بهره شوند. در آیه ۱۱ سوره شوری پروردگاربنابر اقتضای طبیعت انسانی زنان به آنها جایگاه والای مادر و مسؤولیت مهم فرزندآوری و پرورش شان را اعطا می‌فرماید. گرچه دریهودیت و مسیحیت نیز این نگاه وجود داشت اما به صورت تاکیدی و تحمیلی. در حالیکه در اسلام اجباری درکار نیست.

زن در دوران جاهلیت

زمانی صحبت از وضعیت زنان در دوران جاهلیت به عمل می‌آید بی گمان اذهان ما می‌روند به سوی پدیده زنده به گور نمودن دختران. بلی، درست است. در میان اعراب قبل از اسلام زنان چنان فرومایه و فاقد ارزش پنداشته می‌شدند که زنده به گور کردن دختران نوزاداخصا آنانی‌که دارای معلولیت و نارسایی فیزیکی بودند یک سنت معمول و عام به شمار می‌رفته است. اما می‌دانیم که اسلام یک انقلابعظیمی را رقم زد و آن وضعیت را کاملا دگرگون کرد. نه تنها هیچ نمونه‌ای از زنده به گور کردن زنی در تاریخ اسلام نداریم که زنان مفاخرو الگو تقدیم جوامع انسانی نمود. بی بی خدیجه همسر حضرت رسول‌الله سرامد و الگوی تمام عیار برای زنان مبارز چه در عرصهسیاست و تجارت و چه در امر دین و مذهب می‌باشد. فاطمه زهرا ساسوه‌ی طهارت و عفت برای زنان مؤمن و متدین است. حضرت زینبس یک سپه سالار بی‌نظیر در راستای قیام آزادیخواهی و عدالت است. اسلام در عموم و مذهب تشیع در خصوص از این نمونه زنانایثارگر و قهرمان کم پرورش نداده اند. اما امروزه دشمنان و کین‌توزان در صدد تخریب برامدند و سعی در مخدوش کردن سیمای لطیفاسلام دارند. غافل از اینکه این ستاره پرنور الهی با دو انگشت پنهان شدنی نیست.

به هرحال، وقت آن رسیده که برای اثبات ادعای مان نگاهی بندازیم بر آیات قرآنی، احادث و روایات اسلامی.

زن در قرآن

۱– سوره حجرات آیه ۱۳– یا أَیُّهَا النّاسُ إِنّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَر وَ أُنْثى وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللّهَعَلِیمٌ‌خَبِیرٌ.

ترجمه: اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید; (اینهاملاک امتیازنیست) گرامى ترین شما نزد خداوند باتقواترینشماست; خداوند دانا و آگاه است!

۲– سوره نحل آیه ۹۷: مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

ترجمه: از مرد و زن، هر کس کار شایسته انجام دهد در حالی که مؤمن است، مسلماً او را به زندگی پاک و پاکیزه ای زنده می داریم وپاداششان را بر پایه بهترین عملی که همواره انجام می داده اند، می دهیم .

۳– سوره آل عمران آیه ۱۹۵: فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّى لَآ أُضِیعُ عَمَلَ عَمِلٍ مِّنْکُم مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى‏ بَعْضُکُمْ مِن بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْمِنْ دِیَرِهِمْ وَ أُوذُواْ فِى سَبِیلىِ وَقَتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَرُ ثَوَاباً مِّنْ عِنْدِ اللَّهِ و اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُالثَّوَابِ‏.

ترجمه: خداوند درخواست آنها را پذیرفت، و فرمود: من عمل هیچ عمل کننده ای از شما را زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد شما همنوعید، و از جنس یکدیگر ! آنها ک در راه خدا هجرت کردند و از خانه های خود بیرون رانده شدند و در راه من آزار دیدند و جنگ کردند وکشته شدند به یقین گناهانشان را می بخشم و آنها را در باغ های بهشتی که از زیر درختانش نهرها جاری است وارد می کنم اینپاداشی اشت از طرف خداوند و بهترین پاداش ها نزد پروردگار است.

۴– سوره بقره آیه ۱۸۷: أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ.

ترجمه: آمیزش جنسی با همسرانتان در شب روزه داری حلال است ، انها لباس شما هستند و شما لباس آنها.

اینجا خداوند چقدر زیبا اشاره کرده به این که زن و مرد مکمل هم دیگر است نه مرد مالک و یا زن برده.

۵– سوره احزاب آیه ۳۵: إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِوَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّاللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَهً وَأَجْرًا عَظِیمًا.

ترجمه: به یقین مردان مسلمان و زنان مسلمان مردان با ایمان ، مردان مطیع فرمان خدا و زنان مطیع فرمان خدا ، مردان راستگو و زنانراستگو ، مردان صابر و شکیبا مردان با خشوع و زنان با خشوع مردان انفاق کننده و زنان انفاق کننده مردان روزه دار و زنان روزه دارمردان پاکدامن و زنان پاکدامن و مردانی که بسیار به یاد خدا هستند و زنانی که بسیار یاد خدا می کنند خداوند برای همه انان مغفرت وپاداش عظمیمی فراهم ساخته است.

در آیات فوق به وضوح می‌توان فهمید که ملاک ارزش زن در اسلام را درجه ایمان و تقوای شان تعیین می‌کند نه جنسیت شان. خلاف آنچهدر ادیان دیگر بررسی کردیم.

زن در احادث و روایات اسلامی

۱–حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: هر مردی زحمت بکشد و بر عیالش انفاق کند خداوند متعال به عوض هر درهم،هفتصد برابر به او مرحمت فرماید.
۲– امام سجاد علیه السلام فرموده اند: دوست دارم پولی داشته، وارد بازار شوم و از قصابی گوشتی بخرم و برای همسر و عائله ام ببرم. من این کار را از آزاد کردن بنده در راه خداوند تبارک و تعالی بیشتر دوست دارم.

۳– حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمودند: هر زنی که شوهرش را با زبان اذیت کند از او هیچ توبه و فدیه و حسنه ای قبول نمی شودتا این که شوهر از حق او راضی شود، اگرچه روزها روزه بدارد و شب ها را در عبادت باشد بنده ها آزاد کند و اسب های نیکو در راهخدا برای جهاد بدهد پس او اول کسی ست که وارد آتش می شود و همچنین است مردی که نسبت به زنش ظالم و ناسازگار باشد.
۴– حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: جبرییل به قدری در مورد زنان به من سفارش کرد که گمان بردم که طلاق دادنآنان سزاوار نیست مگر این که عمل زشتی از ایشان آشکار گردد.
۵– امام صادق علیه السلام درمورد حقی که زن بر شوهرش دارد فرمود: حق زن بر شوهر، غذا دادن، لباس پوشاندن، با او خوشرفتاریکردن و رو ترش نکردن است اگر مردی چنین رفتاری نماید ، وظیفه شرعی خود را در ازای حقوق همسرش به انجام رسانیده است.
۶– حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر باشد و ارزشمندترین مردمکسانی هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده اند.
۷– حضرت امام محمد باقر علیه السلام فرموده اند: هرکه آزار و اذیت زنان را تحمل کند و بردباری نماید اگرچه در برابر یک سخن نارواباشد خداوند او را از آتش جهنم آزاد کند بهشت را بر او واجب گرداند در نامه عمل او دوصد هزار نیکی بنویسد دوصد هزار زشتی از آنمحو کند مقام او را دوصد هزار درجه بلند نماید و به شماره موهای بدنش عبادت یک سال برای او بنویسد.
۸– پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بعد از ایمان به خدا نعمتى بالاتر از همسرموافق و سازگار نیست.
۹– رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:بهترین شما مردى است‏ که با همسرش به خوبى رفتار کند و من از همه شما نسبت ‏به همسرم‏ خوشرفتارتر هستم.
۱۰– شخصى خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله عرض کرد:همسرى دارم که به هنگام ورود به خانه به استقبالم مى ‏آید و به هنگامخروج ‏بدرقه ‏ام می کند. هنگامى که مرا اندوهناک یافت در تسلیت من می گوید: اگردرباره رزق و روزى مى ‏اندیشى غصه نخور که خداضامن روزى است و اگر در امور آخرت مى ‏اندیشى خدا اندیشه و اهتمام ترا زیاده گرداند. پس ‏رسول خدا فرمود: خداى را در این جهانعمال و کارگزارانى است و این ‏زن از عمال خدا می باشد، چنین همسرى نصف اجر یک شهید را خواهدداشت.
۱۱– امیر المومنین‏ علی علیه السلام فرمود: آنها (زنان) نزد شما امانت هاى خدا هستند ، آزارشان نرسانید و بر آنها سخت نگیرید.
۱۲– پیامبر اسلام‏ صلی الله علیه و آله فرمود: هر مردى که ‏به صورت همسرش سیلى بزند. خدا به فرشته مامور دوزخ (مالک) دستور میدهد که در دوزخ هفتاد سیلى بر صورتش بزند و هر مردى که دستش را بر موهاى زن مسلمانى بگذارد (براى اذیت موى سرش را بگیرد) در دوزخ‏ دستش با میخ هاى آتشین کوبیده می شود.
۱۳– وقتى سعد بن معاذ که یکى از اصحاب بزرگ رسول خدا و مورد احترام آن جناب بود درگذشت، رسول اکرم مانند صاحبان عزا باپاى برهنه ‏در تشییع جنازه ‏اش شرکت نمود. بدست مبارک خویش جنازه را در قبر نهاده روى آنرا پوشاند. در آن هنگام مادر سعد که آنهمه احترام را از رسول ‏خدا مشاهده نمود فرزندش سعد را مخاطب قرار داده گفت: اى سعد بهشت گوارایت‏ باد. پیغمبر اکرم فرمود: اىمادر سعد! این چنین مگو، زیرا سعد را درقبر فشار سختى وارد شد. بعدا علت فشار قبر سعد را از آن حضرت ‏پرسیدند. فرمود: علتش آنبود که با خانواده ‏اش بد اخلاقى می کرد.
۱۴– حضرت صادق علیه السلام از پدرش نقل کرده که فرمود: هر کس زن‏ گرفت ، ‏باید او را گرامى و محترم بشمارد.
۱۵– پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: این سخن مرد که به همسرش می گوید: واقعا ترا دوست دارم، هرگز از قلبش خارجنخواهد شد.
۱۶– امام صادق علیه السلام فرمود: یکى از اخلاق پیغمبران اینست که نسبت‏ به‏ همسرانشان محبت دارند.
۱۷– رسول خدا (ص) فرمود: هر چه ایمان انسان کامل تر باشد به‏ همسرش بیشتر اظهار محبت می نماید.
۱۸– حضرت صادق علیه السلام فرمود: هر کس از دوستان ما باشد به ‏همسرش بیشتر اظهار محبت می کند.
۱۹– حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام فرمود: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله بر ما در منزل وارد شد. فاطمه علیها السلامنزدیک دیگ غذا نشسته بود و من هم برایش عدس تمیز می کردم. آن حضرت مرا با لقب ابالحسن می خواندند ، عرض کردم : بفرمایید. اظهار داشتند: بشنو از من آنچه را که به دستور پروردگارم می گویم! هیچ مردی نیست که در کارهای منزل به همسرش کمک کند، مگراینکه پاداش او به هر تار مویی که بر بدنش روییده باشد، ثواب یک سال عبادتی است که تمام روزهایش را روزه گرفته و تمام شب هایشرا به عبادت ایستاده، شب زنده داری کرده باشد و خداوند به او ثوابی می بخشد که به انبیای صابر خود مثل حضرت داوود و یعقوب وعیسی علیهم السلام بخشیده باشد. ای علی! کسی که در کارهای خانه به همسر خود بدون سرکشی و دلتنگی و تکبر خدمت نماید،پروردگار اسمش را در دفتر شهدا ثبت می کند و برایش به هر روز و شبی ثواب هزار شهید و به هر قدمی که بر می دارد به آن مرد ثوابحج و عمره می دهد و به هر قطره ای که از بدنش عرق بیاید یک خانه در بهشت برایش منظور می نماید. ای علی! یک ساعت خدمت کردنبه همسر در کارهای خانه بهتر از عبادت هزار سال و هزار حج و هزار عمره و بهتر از آزادی هزار بنده در راه خدا و هزار جنگ در راهدین و عیادت از هزار مریض و هزار نماز جمعه و هزار تشییع جنازه و هزار گرسنه ای که برای رضای خداوند رحمان سیر گردد و هزاربرهنه را پوشاند و هزار اسب در راه پروردگار دادن و برایش بهتر از هزار دینار به مستمندان صدقه دادن و بهتر از تلاوت تورات و انجیلو زبور و قرآن است و بهتر از آزاد کردن هزار اسیر و بخشیدن هزار شتر به فقراست و چنین مرد خدمتکار به همسر، از دنیا بیرون نمیرود مگر این که جایگاه خوب خود را در بهشت ببیند. ای علی! کسی که روگردانی و تکبر نکند در خدمت به همسرش بدون حساب واردبهشت می شود. ای علی! خدمت به همسر کفاره (پاک کننده) گناهان کبیره است و خاموش کننده آتش خشم پروردگار جبار و صداقازدواج با حورالعین و این خدمت موجب زیادی خوبی ها و علو مقام است.ای علی! خدمتکار همسر نمی شود مگر شخص صدیق ودرستکار و یا شهید و یا مردی که خداوند متعال خیر دنیا و آخرت را برایش خواسته باشد.
۲۰– حضرت علی بن الحسین امام سجاد علیه السلام در مورد حقوق همسر فرموده اند: و اما حق همسرت آن است که بدانی خداوندمتعال با آفرینش او وسیله ارامش و رفاه و انس و نگهداری تو را فراهم نموده است. هر کدام از شما زن و مرد بر نعمت وجود دیگری خدارا سپاس گوید و بداند که این نعمت الهی است.
بر او و بر تو واجب است که نعمت الهی را گرامی داشته و در معاشرت با او خوشرفتاری و رفق پیشه کنی اگرچه حق تو بر زن سخت تر ورعایت محبوب و مکروه تو (اگر زیاده خواهی نباشد) بر او لازم تر است، ولی زن حق مهربانی و انس بر تو دارد و جایگاه آرامش وآسایش غریزه ای ست که گریزی از آن نیست و این حق بزرگی است.
۲۱– حضرت محمد (ص): خداوند شما را درباره زنان به نیکی سفارش می کند ، زیرا زن ها ، مادران، دختران و خاله های شما هستند.

نتیجه گیری

با توجه به آنچه گفته آمدم، اسلام در قیاس به سایر ادیان ابراهیمی برای زن ارزش به مراتب بهتری را لحاظ کرده است. گرچه در برخیموارد از لحاظ صوری باهم شباهت های هم دارد اما با توجه به شدت و حدت آن می‌توان پی برد که رویکرد اسلام مداراجوایانه است. بهطور نمونه اگر به زن سفارش می‌کند که دست از کارهای شاق در محیط خشین بیرون بکشد و به امورات منزل و بچه داری بپردازد براساس مصلحت،‌ منافع و ظرافت زنانگی شان است، نه آنگونه که در مسیحیت و یهودیت مرسوم بوده که از هر طریق اهرام فشار را علیهزنان زیاد می‌کردند تا آنها را از اجتماع حذف و در پستوی خانه اسیر نمایند.

نویسنده: گلثوم آزاده

کلید واژه: زن، اسلام، یهودیت، مسیحیت، اعراب جاهلیت.