کابل/۱۰جدی/فرهنگستان
مردم افغانستان سال ۲۰۲۲میلادی را تحت تاثیرات منفی بحران اقتصادی٬ فقروبیکاری٬ حملات گروه های تروریستی و وضع ممنوعیت ومحدودیت‌های جداگانه توسط دولت موقت طالبان به‌ویژه برای زنان٬ سپری کرد.
شب بیست‌وچهارم فبروری ۲۰۲۲، زمانی که تهاجم گسترده نظامی روسیه به اوکراین آغاز شد، افغانستان به‌عنوان کشوری که چند ماه قبل از آن به دام طالبان افتاده بود و آوارگی مردم و اوضاع نابسامانش سرخط رسانه‌ها بود، به‌یک‌باره از چشم جهان افتاد.
چند روز پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین، بسیاری از کشورهای غربی که در تلاش برای کمک به خروج همکاران افغان خود از افغانستان بودند، این روند را برای رسیدگی به آوارگان جنگ اوکراین متوقف کردند. همکاران سابق نیروهای خارجی که از ترس طالبان به ایران و پاکستان گریخته بودند و یا در داخل افغانستان در هراس و وحشت زندگی می‌کردند، در کمال ناباوری، یا پاسخی دریافت نکردند و یا ماه‌ها منتظر ماندند تا پاسخی برای سرنوشت خود دریافت کنند. در برخی کشورها، ازجمله در آلمان، حتی مهاجران افغان که به‌تازگی وارد آن کشور شده بودند، از خانه‌های موقت بیرون کشیده شدند تا جا برای آواره‌های اوکراینی خالی شود.
تا پیش از حمله روسیه به اوکراین، ده‌ها خبرنگار از رسانه‌های بزرگ جهان در کابل و شهرهای بزرگ افغانستان حضور داشتند و در آن‌جا سرگرم اطلاع‌رسانی از وضعیت دشوار اقتصادی، فرار مردم از دست طالبان، پیامدهای فروپاشی دولت و انزوای روزافزون زنان افغانستان بودند؛ اما تهاجم روسیه به اوکراین، همه توجهات را از افغانستان گرفت. به نظر می‌رسد که از آن زمان تاکنون، نابسامانی اوضاع در کابل و مرگ مردم در اثر گرسنگی و ظلم طالبان، برای جهان جذابیتی ندارد.
از سوی دیگر، بحران اقتصادی ناشی از توقف کمک‌های بین‌المللی به افغانستان و حملات گروه تروریستی داعش و محدودیت‌های وضع شده توسط طالبان٬ مردم این کشور را به شدت تحت تاثیرات منفی قرار داد.
ایمن الظواهری، رهبر گروه تروریستی القاعده که یکجا با خانواده‌اش در کابل مخفی شده بود، در تاریخ ۳۱ جولای سال ۲۰۲۲ درحمله هوایی با طیاره ای بدون سرنشین آمریکا کشته شد و متعاقب کشته شدن ظواهری روابط آمریکا با طالبان رو به تیره‌گی گذاشت. زیرا در توافقنامه دوحه که بین امریکا و طالبان آمده است: « گروه طالبان به افراد یا گروه‌هایی که تهدیدی برای آمریکا و متحدانش ایجاد کند، اجازه پناهنده شدن درافغانستان را داده نمی‌تواند.»
از فبروری ۲۰۲۲، اوضاع حقوق بشری، ظلم و شکنجه غیرنظامیان، درگیری‌های مسلحانه، حمله‌های مرگبار داعش و محدودیت‌ها علیه زنان، به‌صورت بی‌سابقه‌ای در افغانستان افزایش یافت، اما در رسانه‌های بزرگ جهان، به‌جز معدود خبرهای کوتاه، مطلب خاصی درمورد این فجایع منتشر نمی‌‌شود. سکوت جهان دربرابر فجایع افغانستان، به طالبان جرات بخشید تا بی هیچ هراسی، آنچه را که می‌خواهند در این کشور عملی کنند. رویای طالبان سلطه بر یک جامعه بی‌تصویر و بی‌صدا بود که اکنون به آن دست یافته‌اند.
بر اساس گزارش های سازمان ملل، اکثریت مردم این کشور به کمک نیازمند شد. بسیاری از امراض مانند سوء تغذیه، سرخکان و فلج اطفال به شدت در حال افزایش یافت.
برعلاوه این‌همه مصیبت اجتماعی اقتصادی درتاریخ ۱۰ نوامبر رفتن زنان به پارک‌ها، باغ‌ها و سالون‌های ورزشی ممنوع اعلام شد.
در سیستم قضایی مجازات‌های سنگینی اعمال شد. در ۷ دیسامبر، فرد متهم به قتل یک تن برای اولین بار در حضور مردم اعدام شد.
وزارت تحصیلات عالی دولت موقت طالبان در تاریخ ۲۰ دیسامبر با صدور حکمی به همه ای دانشگاه‌های دولتی و خصوصی افغانستان از رفتن محصلان‌دختر به دانشگاه‌ها «تا اطلاع ثانوی» ممانعت کرده وحق تحصیل را از دختران گرفتند.
بلا فاصله عبدالرحمن حبیب، سخنگوی وزارت اقتصاد طالبان نیزدر تاریخ ۲۴ دیسامبر اعلام شد که استخدام زنان در سازمان‌های محلی و بین‌المللی مردم نهاد در افغانستان تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآمد.
بسیاری از رسانه‌های طراز اول جهان که روزانه از بیانیه‌های مطبوعاتی طالبان خبر و مطلب منتشر می‌کنند، کشتار و بازداشت غیرنظامیان در پنجشیر، اندراب و کابل را فراموش کرده‌اند و برای پوشش اخبار افغانستان به ادعاهای سخنگویان طالبان اکتفا می‌کنند. این وضعیت از این رو پیش آمد که پس از جنگ در اوکراین، بیشتر خبرنگاران رسانه‌های بین‌المللی افغانستان را ترک کردند؛ برخی دیگر نیز به‌دلیل فشارهای طالبان نتوانستند به کار در داخل افغانستان ادامه دهند.
لین اودانیل، خبرنگار فارن‌پالیسی، زمانی که وارد افغانستان شد، مورد بازجویی عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان قرار گرفت و سپس با تهدید اداره اطلاعات این گروه، از افغانستان اخراج شد. طالبان استفانی گلینسکی، خبرنگار و عکاس بین‌المللی، را نیز در مردادماه، زمانی که می‌خواست به افغانستان سفر کند، ممنوع‌الورود کردند. این خبرنگاران به‌دلیل این‌که گزارش‌های انتقادی درمورد طالبان منتشر کرده بودند، از ورود به افغانستان محروم شدند.
پس از ۱۶ ماه سلطه طالبان بر افغانستان، دیگر هیچ رسانه به‌معنای واقعی آزاد در آن کشور وجود ندارد و تمامی محتوایی که در رسانه‌های داخلی منتشر میشوند، اگر در حمایت از این گروه نباشد، دست‌کم همسو با سیاست‌های رژیم امارت طالبان است.
در سال ۲۰۲۲ و درحالی‌که افغانستان و مردمش از چشم جهان افتادند، میزان فقر در این کشور به ۹۷درصد رسید و جمعیت نیازمندان به کمک‌های بشردوستانه از ۱۸میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ به ۲۴.۳میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت. با وجودی که در ۱۶ ماه گذشته بیش‌از یک‌میلیارد و یک‌صد میلیون دلار از جانب آمریکا و ده‌هامیلیون دلار دیگر از جانب دیگر کشورهای کمک‌کننده به کابل فرستاده شد، هیچ‌گونه تغییری در وضعیت اقتصادی مردم رخ نداد. طالبان متهم‌اند که از این کمک‌ها سوءاستفاده می‌کنند و نبود یک ساختار نظارت بر چگونگی صرف این کمک‌ها، شک و تردید درمورد احتمال حیف‌ومیل این مبلغ هنگفت را افزایش داده است.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی
