آموزش دختران تهدید به باورهای مذهبی طالبان

کابل/۵میزان/فرهنگستان
بیش از یک سال می‌شود که دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان به دستور طالبان از دسترسی به آموزش و رفتن به مکتب محروم شده.اند؛ هنوز هم در این مورد توافق نظر بین اعضای ارشد گروه طالبان وجود ندارد.
شیر محمد عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت امور خارجه طالبان امروز در نشستی به مناسبت «روز جهانی گردشگری» در کابل گفت که «دلیل شرعی برای ممنوعیت آموزش دختران وجود ندارد.»
او آموختن علم و دانش را بر زن و مرد «فرض» دانست و گفت که هیچ کسی دلیل شرعی برای تعطیلی مکاتب دخترانه ندارد.
معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان خواستار بازگشایی فوری مکاتب دخترانه شد و گفت که این موضوع بین طالبان و مردم فاصله ایجاد کرده است.
اما محمد خالد حنفی، سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در این نشست، آموزش علوم غیر دینی را «مباح» دانست و پیروی از دستور «امیرالمؤمنین» را واجب.
او گفت که اگر بین امر مباح و حکم امیر تعارض به وجود بیاید، اطاعت از حکم «امیر» واجب است.

ترحیج دستور ملا هبت‌الله بر دستورات دینی
سخنان وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان نشان می‌دهد که دلیل اصلی عدم بازگشایی مکاتب دخترانه، مخالفت ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه با آموزش دختران است.
طالبان ملا هبت‌الله را «امیرالمؤمنین» خطاب می‌کنند و پیروی و اطاعت از دستورات و فرامین او را برای همه «واجب» می‌دانند.
بر اساس سخنانی که وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان مطرح کرد، آنها در مورد آموزش دختران، دستورات و فرامین ملا هبت‌الله را بر دستورات پیامبر اسلام و سایر پیشوایان دینی، ترجیح داده‌اند.
در حدیثی که هم اهل سنت و هم اهل تشیع آن را قبول دارند، پیامبر اسلام فرموده است که «طلب علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است». بر اساس این حدیث، آموختن علم و دانش بر هر مرد و زن مسلمان واجب است و آنها باید در راستای آموزش علم، تلاش کنند.
حدیث دیگری از پیامبر اسلام نیز بر اهمیت آموختن علم و دانش تأکید دارد و می‌گوید که «در پی آموختن علم بروید ولو این‌که در چین باشد.» این حدیث نشان می‌دهد که هدف پیامبر از آموختن علم، تنها علوم دینی نیست، بلکه شامل علوم غیر دینی نیز می‌شود.
پیامبر در احادیث خود نه تنها دختران و زنان را از آموختن علم منع نکرده است، بلکه آموختن علم و دانش را بر آن‌ها نیز همانند مردان، واجب قرار داده است.
این امر نشان می‌دهد که دین اسلام در مسئله آموزش بین زنان و مردان تفاوت قائل نیست و آموختن علم و دانش، چه علوم دینی و چه علوم معاصر، را به صورت یکسان بر مرد و زن واجب می‌داند.
اما طالبان بر خلاف تمام این دستورات دینی و احادیث پیامبر اسلام، آموزش را بر نیمی از جمعیت افغانستان منع کرده‌اند و دلیل آن را هم دستور فردی می‌دانند که هنوز کسی نه چهره‌اش را دیده است و نه صدایش را شنیده است و نه هیچ مرجع معتبر دینی، دانش و فقاهت او را تأیید کرده است.
این امر نشان می‌دهد که طالبان بر خلاف ادعای پیروی از دستورات اسلامی، تنها از دین و دستورات دینی به عنوان ابزارهای سیاسی در راستای هژمونی قومی، مذهبی  و گروهی خود استفاده می‌کنند.

اختلافات درونی
سخنان متضاد دو عضو ارشد گروه طالبان در مورد مسئله آموزش دختران در یک روز و در یک نشست، نشان می‌دهد که بین اعضای این گروه اختلاف عمیق فکری، سیاسی و عقیدتی وجود دارد.
در نشست امروز این گروه در کابل، در حالی‌که وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان یک چهره افراطی و با عقاید متصلب ظاهر شد، معاون سیاسی وزارت خارجه این گروه تلاش کرد که خود را یک چهره متفاوت با عقاید انعطاف پذیر و ترقی خواه معرفی کند.
جدا از این، اختلاف بین اعضای گروه طالبان بر سر آموزش دختران، ریشه عمیق دارد و در روزهای اخیر گزارش‌های زیادی منتشر شد که وزیر معارف پیشین این گروه به دلیل حمایت از پیشنهاد بازگشایی مکاتب دخترانه، برکنار شده است.
وزیر پیشین معارف طالبان در حالی برکنار شد که در سخنان کوتاهی در ارزگان، دلیل عدم بازگشایی مکاتب دخترانه را نه پیروی از دستورات امیر و رهبر طالبان دانست و نه دستورات دینی و شرعی، بلکه یک مسئله «فرهنگی» عنوان کرد.
او گفت که فرهنگ مردم افغانستان اجازه نمی‌دهد که دختران ۱۶ و ۱۷ ساله شان به مکتب بروند و طالبان بر اساس خواست مردم مکاتب را مسدود کرده‌اند.
این سخنان با واکنش و مخالف گسترده مردم مواجه شد و حتی بزرگان و متنفذین ولایت ارزگان در محکومیت آن، اعلامیه دادند و حمایت خود را از آموزش دختران اعلام کردند.
اما به نظر می‌رسد برای رهبر طالبان این مسئله دلیل برکناری وزیر معارف نبوده است. برای او دلیل اصلی این بوده است که چرا به دستورات و فرامین او به عنوان «امر واحب» نگاه و استناد نشده و به همین دلیل وزیر معارف خود را برکنار کرده است و به جایش یکی از دوستان و بستگان نزدیک خود را تعیین کرده است.
با وجود این‌که طالبان در مورد آموزش دختران اختلاف نظردارند، اما دستورات سخت‌گیرانه و افراطگرایانه این گروه و ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، باعث شده است که بیش از یک میلیون دختر در افغانستان از آموزش باز بمانند و یک سال فرصت آموزشی و تحصیلی را از دست بدهند؛ فرصتی که دیگر هیچ وقت باز نخواهد گشت و برای همیشه برای آن‌ها از بین رفت.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی