کابل/۳۱حمل/فرهنگستان
روزهاي آخر ماه رمضان، بازارهاي کابل با هوای بارانی، شلوغ تر و گرم‌تر است. مردم از گوشه و کنار شهر براي خريد ميوه هاي خشک، لباس و ساير نيازمندي هاي شان در ايام عيد، به بازار مي آيند، اما در هنگام خريد قيمت اجناس مورد ضرورت شان آنها را متعجب مي‌سازد. قيمت ها در آستانه‌ي عيد سعيد فطر با آن‌که از سوی طالبان نرخ‌نامه توزیع شده‌است بصورت سرسام آوري بلند رفته است.
قميت اجناس و مواد اوليه در شهر کابل همه ساله در ماه مبارک رمضان و در آستانه عيد سعيد فطر افزايش مي‌يابد، گفته مي‌شود ام‌سال در آستانه عيد فطر قيمت ميوه خشک و انواع شيريني ها بيش از هجده درصد افزايش داشته است. وقتي از دوکان داران دليل افزايش قيمت ها پرسيده شود، دلايل گوناگوني را براي اين کارشان می‌‌آورند.
افزايش نرخ‌ها
عدم ثبات نرخ پول افغاني در برابر ارزهاي خارجي، يکي از دلايل افزايش قيمت‌های اجناس در افغانستان گفته مي شود. دوکان داران مي گويند که آنها اجناس را از تاجران برزگ به دالر خريداري مي کنند و وقتي نرخ دالر افزايش پيدا کند، بصورت طبيعي قيمت اجناس و مواد اوليه نيز افزايش مي يابد.
از زمان روي کار آمدن حکومت طالبان، شهروندان براي خريد عيدي با مشکلات فراوان اقتصادي مواجه می‌شود و تحت فشار مضاعف اقتصادي قرار گيرد. رسم و عنعنات عيدي بسياري از مردم فقير را در آستانه ي عيد مجبور مي کنند که براي روزهاي عيد آمادگي پذيرايي از مهمانان شان را بگيرند، اما افزايش قيمت مواد اوليه و ميوه هاي خشک، آنها را در وضعيت دشوارتري قرار مي دهد و رنج بيشتري را به آنها تحميل مي کند.
نورآغا ـ جوانی که دو سال است نامزد شـده و برای تهیه عیدی به بازار لیسه مریم آمده ـ می‌گوید: سالانه با نزدیک شدن هر دو عیـد، در بازارهای کابل قیامت برپا می‌شود و قیمت تمام اجناس سر به فلک می‌کشد.
این شهروند کابل افزود: اکنون در کنار مواد خوراکی مخصوص عید، قیمت پوشاک نیز بالا رفته است؛ مثلاً یک جوره پیراهن که پیش از این دوهزار افغانی قیمت داشت، با آمدن عید قیمتِ آن چهارهزار افغانی شده و این مسأله جوانانی را که نامزد دارند، به‌شدت رنج می‌دهد.
دُرمحمد دکان‌دار در مندوی کابل نیز می‌گوید: در دیگر کشورهای جهان با آمدن روزهای خوشی و سرور، قیمت مواد خوراکی پایین می‌آید اما در افغانستان برعکس، با آمدن این روزها بهای مواد چندبرابر می‌شود.
دُرمحمد می‌افزاید: نرخ میوه خشک در کل نسبت به عید رمضان افزایش یافته و تنها قیمت بادام و پسته، اندکی ارزان شده است.
او هم‌چنان می‌گوید: افزایش قیمت مواد خوراکه، به بازرگانان مربوط می‌شود. آنها برای ما به نرخ بلند به فروش می‌رسانند، ما نیز مجبوریم قیمت‌ها را بالا ببریم.
گفته مي شود بخشي از مشکل افزايش قيمت ها به سياست کلان اقتصادي کشور بر مي گردد. افغانستان نزديک به يک و نيم دهه است که سيستم اقتصادي بازار آزاد را تجربه مي کند. اين سيستم بر اساس رقابت آزاد ميان تاجران و سرمايه گزاران استوار است و حکومت کنترول بر بازار اقتصادي ندارد. اقتصاد بازار آزاد هم يک بهانه در دست مسئولين شهرداري براي عدم نظارت از قيمت اجناس در بازار داده است و هم يک زمينه سوء استفاده را براي تاجران فراهم کرده است. سيستم اقتصادي بازار آزاد بيشتر از اينکه رقابت آزاد و سالم براي رشد وضعيت اقتصادي کشور را بوجود بياورد، نوعي هرج و مرج را بر بازار کشور حاکم کرده است و حتي سرمايه گزاران و نهادهاي اقتصادي نيز نمي توانند بازار پر هرج و مرج کشور را کنترول کنند و از افزايش ناعادلانه قيمت ها جلوگيري به عمل آورند.
افزايش قيمت ها در آستانه عيد فطر تاثيرات ناگواري بر زندگي بسياري از شهروندان کشور مي گذارد. با توجه به وخامت وضعيت اقتصادي کشور و افزايش نرخ بيکاري، بسياري از مردم با مشکلات زيادي اقتصادي مواجه هستند و با فقر دست و پنجه نرم مي کنند، اما از سوي ديگر هم مجبور مي شوند که مصارف روزهاي عيد را تهيه بکنند و زير بار قرض رفتن و فشار بيشتر اقتصادي را قبول کنند.
فرهنگ اسلامي چه مي گويد؟
مردم ما همواره به مسلمان بودن افتخار مي کنند، اما به سادگي از دستوارات اسلامي سرپيچي مي کنند و در جاي که پاي منافع شان در ميان باشد، اسلام و دستورات اسلامي را ناديده مي گيرند. در فرهنگ اسلامي همواره مسلمانان به کمک و دستگيري از فقرا تشويق و ترغيب شده است. در فلسفه ي اسلامي يکي از حکمت هاي ماه رمضان آگاه شدن از حال فقرا و افراد بي بضاعت جامعه است، مسلمانان در اين ماه با آگاه شدن از مشکلات فقرا، بايد در تلاش از بي بردن فقر در جامعه باشند و تلاش کنند که به فقرا رسيدگي و کمک صورت گيرد. اما در جامعه ي افغانستان بسياري از تاجران ما بجاي اينکه در ماه رمضان به فقرا کمک و همکاري کنند و اندکي دردهاي آنها را تسکين دهند، با افزايش قيمت اجناس و مواد خوارکه در اين ماه و در آستانه عيد فطر، باعث مي شوند که آنها رمضان را به سختي سپري کنند و در روزهاي عيد هم نتوانند شاد باشند.
در اکثر کشورهاي اسلامي در ماه رمضان کنترول بر قيمت ها شديدتر مي شود و حتي تلاش صورت مي گيرد که برخي مواد با قيمت هاي ارزان‌تر براي مردم عرضه گردد، اما در افغانستان قضيه بر عکس است و شايد تنها کشوري باشيم که در ماه رمضان و در آستانه ي روزهاي عيد قيمت ها افزايش سرسام آوري پيدا مي‌کنند.
با توجه به شرايط شکننده اقتصادي کشور و وضعيت بد اقتصادي خانواده ها، لازم است تا تاجران و اتحاديه هاي صنفي، با پيروي از دستورات ديني و اخلاقي، از افزايش قيمت ها در بازار جلوگيري کنند و فقرا و مستمندان را با مشکلات بيشتري در آستانه ي عيد سعيد فطر روبرو نسازند و بجاي آن با آنها همکاري کنند تا اندکي از مشکلات شان کاسته شود و آنها نيز بتوانند در کنار خانواده هاي شان روزهاي عيد را با خوشي سپري کنند.
خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی
