انتخابات؛ تلاقی پوپولیسم و دموکراسی
کارزارهای انتخاباتی پارلمانی به شدت جریان دارد. این رویداد در کابل؛ پایتخت شاید ملمو‌‌س‌تر و گرم‌تر از هر نقطه دیگر کشور باشد. دلایل آن نیز واضح است. بسیاری از نامزدهایی که از بیم جان شان نتوانستند خطر کنند و از ولایت‌های زادگاه خود نامزد شوند، با استفاده از فضای نسبتا امن کابل، از حوزه پایتخت، وارد این رقابت دموکراتیک شده اند. دسترسی به رسانه های جمعی نیز یکی دیگر از جذابیت های پایتخت برای نامزدهای جویای نام است.
قانون اساسی هم مانعی در این مسیر، قرار نداده و در واقع، شهروندان هریک شهرهای کشور می توانند در ولایتی دیگر نامزد شوند و برنده شوند؛ اتفاقی که در مورد خواهران «کوفی» در انتخابات پارلمانی قبلی افتاد و یکی از آنها از حوزه بدخشان و دیگری از تخار نامزد شدند و رأی آوردند. ظاهرا در مورد خانواده نادری؛ از رهبران اسماعیلیه‌های افغانستان نیز اتفاق مشابهی رخ داد.
به هر حال، دموکراسی و آزادی است و هرکس می تواند توجه مردم و رأی دهندگان را جلب کند و به پیروزی برسد؛ اما این پیروزی به چه قیمتی باید به دست بیاید؟ آیا می توان با قربانی کردن صداقت و واقع گرایی به این مأمول دست یافت؟ شعرها و شعارهای بزرگ و بلندبالا و آرمانی و انتزاعی خیل عظیمی از نامزدها چه جایگاهی در این روند دارد و مردمی که به این شعارها دل می بندند، فردا چگونه می توانند از وکیلان برگزیده شان حسابرسی و مطالبه گری کنند؟ و مهم تر از همه اینکه در این صورت، تفاوت دموکراسی و پوپولیسم در چیست و چگونه می توان میان سیاستمداری دموکرات و پوپولیستی متظاهر و مردم‌فریب، تفکیک قایل شد؟
در این تردیدی نیست که انتخابات، بزرگترین نمود و تعین ملموس دموکراسی و مردم سالاری است. در انتخابات، مردم به صورت مستقیم، به صحنه می آیند تا با برگزیدن نمایندگان مورد نظر خود، سرنوشت سیاسی آینده خود را به دست خویش، تعیین کنند.
این در واقع، نمود عینی و عملی دموکراسی یعنی حکومت مردم بر مردم است. دموکراسی که جدی‌ترین و مشهودترین نمود آن یعنی انتخابات، بر پایه اراده «اکثریت» بنا شده است و در نهایت، این اکثریت کمی آرای مردم است که تعیین‌کننده وضعیت کیفی نظام یا نهاد منتخب خواهد بود.
شماری از کارشناسان علم سیاست، این امر را بزرگترین نقیصه دموکراسی به شمار آورده اند؛ زیرا از دید آنها «اکثریت» قادر به تحلیل و تشخیص درست از نادرست نیست و این تنها نخبگان و خواص آگاه هستند که می توانند به درستی انتخاب کنند و صلاح و منافع مردم را تشخیص دهند؛ نخبگان و خواصی که بر پایه منطق اراده اکثریت دموکراسی، در حاشیه قرار می گیرند و آرای شان خوانده نمی شود.
از این منظر، دموکراسی، عوام‌گرا و نخبه‌ستیز است و همین موجب انتخاب‌های بد و خطاهای بزرگ ناشی از اراده اکثریت می شود.
بر پایه این نقد، هیچ توفیر و تفکیکی میان دموکراسی و پوپولیسم وجود ندارد.
صرف نظر از اینکه پاسخ هواداران دموکراسی به این شائیه چیست، آنچه در کارزارهای انتخابات پارلمانی کنونی در افغانستان، جریان دارد، تلاقی ناامیدکننده دموکراسی و پوپولیسم در سطحی بسیار سخیف و نازل آن است.
نامزدهای انتخابات پارلمانی، با استفاده از هر ابزاری، حد اکثر تلاش خود را در جهت تحمیق توده به کار می بندند تا توجه آنها را به خود جلب کنند.
از عکس گر‌فتن با کودکان کار تا سر زدن به خانواده های شهدا و «کمک» های ریاکارانه به آنها. خنده‌دارتر از همه اینکه بسیاری از نامزدها، هیچ درک درستی از وظایف یک عضو پارلمان ندارند؛ این قاعده، حتی مشمول مدعیان دانایی و توانایی نیز می شود. اکثریت قریب به اتفاق نامزدها، شعارهایی سر می دهند که اصولا در حوزه مسؤولیت یا صلاحیت ذاتی یک نماینده مجلس نیست. آنها عمدتا تلاش می کنند تا با تظاهر به همدردی با مردمی که از ناامنی و فقر و فساد و بیکاری و بحران اشتغال و محرومیت از توسعه و… رنج می برند، خود را وکیل واقعی و دلسوز مردم نشان دهند، این در حالی است که بر پایه ماده ۹۰ قانون اساسی، مجلس نمایندگان، صلاحیت ها و مسؤولیت های مشخصی دارد و هرگز شامل این موارد نمی شود. از سوی دیگر، بسیاری از نامزدها، کرسی وکالت را با ریاست جمهوری اشتباه گرفته اند؛ در حالی که وکیل، قدرت اجرایی ندارد و نمی تواند امنیت و معیشت مردم را تأمین کند.
شماری دیگر نیز برای آنکه خود را متفاوت از دیگر همگنان خویش نشان دهند و به زعم خویش، به دام شعر و شعار نیفتند، مدام این ترجیع بندی تکراری و تخدیرکننده و بی خاصیت را تکرار می کنند که آنها شعار نمی دهند، عمل می کنند؛ در حالی که خود حتی از ارائه یک برنامه عملی برای فردای وکالت نیز ناتوان اند.
منبع : خبرگزاری افق
