صلح و حل منازعه، رویایی که سال‌ها است در افغانستان دست‌نیافتنی شده است. حالا یک دانشگاه غیردولتی در کابل و دانشگاه، دولتی هرات در غرب و دانشگاه دولتی ننگرهار در شرق، مضمونی/واحد را زیر این نام، تدریس می‌کنند.
انستیتیوت صلح ایالات متحده آمریکا در تهیه مواد درسی این رشته، این سه نهاد تحصیلی را همکاری می‌کند.
کتاب درسی که زیر این عنوان برای تدیس در ۱۸۱ صفحه نوشته شده، نتیجه کار نه‌ماهه هفت استاد و کارشناس رشته صلح است.
محمدجواد صالحی، رئیس موسسه تحصیلات عالی گوهرشاد، که در تهیه این کتاب نقش عمده داشته، می‌گوید: “مفاهیم کلیدی و پیشینه مطالعات صلح و منازعه، روش‌های آموزش صلح، عوامل تهدیدکننده صلح، منازعه‌شناسی و خشونت و استراتژی‌های برخورد با منازعه”، از مفاهیم عمده‌ای هستند که در این کتاب مطرح شده‌اند.
به گفته آقای صالحی، همچنین “شیوه‌ها و استراتژی گذار از منازعه، آشتی، مصالحه و مولفه‌های همدیگرپذیری، انواع و مراحل مذاکره، میانجی‌گری و فواید آن، چگونگی داوری در افغانستان، عدالت انتقالی و شرایط تطبیق آن، التیام زخم‌ها، تبارز زخم‌های روانی التیام نیافته، خشونت‌پرهیزی و روش‌های مداخلات خشونت پرهیزانه، بخش‌های مهم این کتاب را تشکیل می‌دهد.”
پارسال شماری از دانشجویان دانشگاه ننگرهار پرچم‌های گروه طالبان و داعش را در جریان یک راهپیمایی در خیابان‌های شهر جلال آباد حمل کردند
در دانشگاه هرات در غرب افغانستان، این کتاب در پنج دانشکده تدریس شده که ظاهراً با نتایج مثبتی همراه بوده است.
محمدحسن فرید، معاون علمی دانشگاه هرات به بی‌بی‌سی گفت مقام‌های این دانشگاه حالا تصمیم گرفته‌اند که این مضمون در سایر بخش‌ها هم تدریس شود.
آقای فرید افزود: “در سمستر (ترم) خزانی سال روان مضمونی موسوم به صلح را در دو کردیت در دانشکده‌های تعلیم و تربیت، شرعیات، حقوق، ژونالیسم و علوم اجتماعی تدریس کردیم. از آنجایی که صلح به یک فرد و یک دانشکده و یک دانشگاه ارتباط ندارد، شورای عالی دانشگاه به وزارت تحصلات عالی اطلاع داده که ما حاضر هستیم که این مضمون را در سایر دانشکده‌ها هم تدریس کنیم و هنوز منتظر پاسخ هستیم.”
در پی حمل پرچم طالبان و حزب‌التحریر از سوی شماری از دانشجویان در جریان یک راهپیمایی سال گذشته در ننگرهار، نگرانی‌هایی در مورد احتمال گسترش افراطگرایی در این مرکز آموزشی بیشتر شد. مسئولان این دانشگاه حالا سرگرم مهار تمایل به افراطگرایی و گروه‌های شورشی شده‌اند و در نخستین اقدام یک مرکز صلح را تاسیس کردند.
آقای صالحی می گوید “پیشینه مطالعات صلح و منازعه، روش‌های آموزش صلح، عوامل تهدیدکننده صلح، منازعه‌شناسی و خشونت و استراتژی‌های برخورد با منازعه” از موضوع‌های کلید این رشته است
مقامات برعلاوه نظارت از صنف‌های درسی حالا در نظر دارند که تدریس مضمون صلح در برخی از دانشکده‌ها را نیز آغاز کنند. در سال‌های اخیر نگرانی‌هایی مطرح شده که گویا برخی استادان در دانشگاه ننگرهار به نحوی در ذهنیت‌سازی تندروی نقش داشته‌اند.
‘ده‌ها دانشجو’ در ننگرهار به اتهام حمل پرچم داعش و طالبان بازداشت شدند
اما ببرک میاخیل، رئیس دانشگاه ننگرهار به بی‌بی‌سی گفت که استادان چنین تلاشی نکرده‌اند و حالا محصلان به‌جای تمایل به افراطگرایی بیشتر سرگرم فعالیت‌های صلح هستند.
رئیس دانشگاه ننگرهار گفت: “در دانشگاه ننگرهار استادان هیچ‌گاهی افراطیت را تدریس نکرده‌اند. تلاش ما این است که برای ذهنیت‌سازی شاگردان کار شود تا به جای انتخاب راه نادرست، مسیر درست را در پیش گیرند.”
او افزود: “به‌تازگی در دانشگاه ننگرهار مرکز صلح را تاسیس کردیم که در ترکیب این مرکز از سمستر آینده تدریس مضمون صلح را آغاز می‌کنیم. برعلاوه تدریس مضمون صلح، محصلان را تشویق می‌کنیم که در رابطه به صلح مقاله بنویسند و مطالب آن‌ها در ژورنال‌های دانشگاه به چاپ می‌رسد و در اختیار شاگردان قرار می‌گیرد.”
دانشگاه هرات. رشته مطالعات صلح در دانشگاه هرات، دانشگاه ننگرهار و یک دانشگاه خصوصی در کابل تدریس می شود
اما تمایل به افراطگرایی و گروه‌های شورشی در میان محصلان در دانشگاه‌ها از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ برداشت محصلان دختر و پسر در دانشگاه ننگرهار این است که تمایل به افراطگرایی توسط شماری از افرادی وارد دانشگاه می‌شود که از مناطق تحت کنترل مخالفان می‌آیند.
محب‌الله، دانشجوی رشته تعلیمات اسلامی دانشگاه ننگرهار می‌گوید در دو سال گذشته شاهد این نبوده که استادان آن‌ها را به تندروی تشویق کرده باشند.
او افزود “در دانشگاه شاید افرادی باشند که از مناطق دور دست و ولسوالی‌های ناامنی که مخالفان در آن حضور دارند، ذهنیت تندروی و افراطیت را باخود می‌آورند، اما این مشکل استاد نه بلکه مشکل برخی از محصلانی است که ذهنیت افراطی را با خود می‌آورند.”
پیشتر حفیظ منصور، عضو مجلس نمایندگان افغانستان از گسترش افراطگرایی در مراکز آموزشی از طریق تدریس تعلیمات اسلامی انتقاد کرده بود و این انتقادها متوجه برخی استادان علوم اسلامی نیز می‌شد که واکنش‌های زیادی به مخالفت و حمایت از اظهارات او در جامعه ابراز شد.
مجلس افغانستان از ۴ وزارتخانه به دلیل ‘نگرانی از افزایش افراطگرایی’ توضیح خواست
محمد جواد صالحی، رئیس موسسه تحصیلات عالی گوهرشاد می‌گوید تدریس مضمون صلح شرایط خاصی دارد و محتوای این مضمون شاگردان را به مسائل مربوط به صلح تشویق می‌کند.
آقای میاخیل اتهام‌های مطرح شده علیه شماری از استادان مبنی بر تشویق دانشجویان به داشتن گرایش تندروانه را رد کرد
آقای صالحی می‌افزاید: “استادانی که این مضمون را تدریس می‌کنند، باید مدرک ماستری (کارشناسی ارشد) در رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و گاهی هم روان‌شناسی داشته باشند؛ این از شرایط مهم تدریس کتاب صلح و حل منازعه است.”
وزارت تحصیلات عالی افغانستان می‌گوید تدریس رشته‌ای تحت عنوان صلح و حل منازعه برنامه‌ای میان سه نهاد تحصیلات عالی است، اما تاکید دارد که بحث در رابطه به تهیه و تدریس چنین رشته‌ای در سایر دانشگاه‌ها ادامه دارد.
هرچند مسئولان می‌گویند تلاش دارند تا به جای تمایل به تندروی و افراطیت، فضای همدیگرپذیری را در دانشگاه‌ها ترویج کنند و وزیر تحصیلات عالی هم پیشتر گفته بود که تغییر در محتوای مضمون ثفاقت (فرهنگ) اسلامی یکی از اقدامات این وزارت به منظور ترویج حقوق انسانی در دانشگاه‌ها است.
با وجود این، نگرانی‌ها هنوز همچنان پا برجا است که تلاش‌هایی برای بسترسازی برای پرورش ذهنیت افراطی زیر پوست جامعه در جریان است.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که برای مهار این پدیده نیاز به راه انداختن گفتمان ملی در سطح جامعه به‌ویژه مراکز آموزشی است و در این زمنیه نقش روحانیون در پرورش ذهنیت عاری از خشونت را مهم و حیاتی عنوان می‌کنند.
۱۲٫۰۲٫۲۰۱۷
منبع : بی بی سی
درود;
این سایت واقعن یک دانشگاه است