هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، یوناما، با انتشار گزارش سالانه خود در باره میزان تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۶ میلادی در کشور، می‌گوید که در جریان سال گذشته در مجموع یازده‌هزار و ۴۱۸ غیرنظامی کشته و زخمی شده‌اند که از این رقم نزدیک به هفت‌هزار تن‌شان توسط گروههای مسلح مخالف دولت قربانی شده‌اند.
مقام‌های سازمان ملل متحد در کابل، آمار تلفات غیرنظامیان در سال گذشته را «تکان‌دهنده» و «خوف‌ناک» توصیف کرده می‌گویند که میزان تلفات در سال ۲۰۱۶ در مقایسه با سال قبل آن سه درصد افزایش داشته است.
تدامیچی یاماموتو فرستاده خاص سرمنشی سازمان ملل متحد در افغانستان، از کشتار غیرنظامیان توسط گروههای مسلح مخالف دولت به عنوان جنایت جنگی یاد کرده گفت که عاملان این تلفات باید مورد پرسش قرار بگیرند. آقای یاماموتو روز گذشته با ارایه یافته‌های گزارش سالانه یوناما در یک کنفرانس خبری، رقم تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۶ را بلندترین رقم از سال ۲۰۰۹ به این سو یاد کرده گفت: «من عمیقا متاسفم که امسال یک‌بار دیگر در مورد افزایش میزان تلفات غیرنظامیان و ارقام بلند تلفات گزارش می‌دهم. در سال ۲۰۱۶ یوناما یازده‌هزار و ۴۱۸ نفر تلفات غیرنظامیان را ثبت کرده است که در مقایسه با سال ۲۰۱۵ سه درصد افزایش داشته است. من به صورت مشخص در باره میزان هشدار دهنده تلفات کودکان نگرانم. کشتار و معیوب‌ساختن هزاران نفر، ترسناک است اما به طور وسیع قابل جلوگیری میباشد. همه طرف‌های درگیر باید اقدامات فوری و دقیق برای محافظت از غیرنظامیان روی دست گیرند.» وی در عین حال تاکید کرد: «در صورتی که همه‌ی طرف‌های درگیر جنگ تلاش‌های جدی برای بازنگری و رسیدگی به عواقب عملیات‌های شان انجام ندهند، تلفات غیرنظامیان، بی‌جاشدن مردم و سایر انواع رنج‌های بشری احتمالا به بلندترین سطح وحشتناک آن باقی خواهند ماند.»
در همین حال، دانیل بل مسوول بخش حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، می‌گوید که در جریان سال گذشته‌ی میلادی سه‌هزار و ۴۹۸ غیرنظامی کشته و هفت‌هزار و ۹۲۰ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. خانم بل افزود که عامل شصت و یک درصد از این تلفات گروههای مسلح مخالف دولت و بیست و چهار درصد دیگر نیروهای امنیتی داخلی و بین‌المللی شناخته شده‌اند. او گفت که ده درصد از غیرنظامیان در نتیجه درگیری‌های زمینی کشته و زخمی شده و به هر دو طرف جنگ نسبت داده شده است. هم‌چنین پنج درصد دیگر غیرنظامیان در نتیجه انفجار مواد انفجاری باقی‌مانده از جنگ کشته و زخمی شده‌اند. دانیل بل افزود که بیشترین موارد تلفات غیرنظامیان به ترتیب در ولایت‌های کابل، هلمند، کندهار، ننگرهار، ارزگان، کندز و فاریاب به ثبت رسیده است.
به گفته دانیل بل، درگیری‌های زمینی بیشترین قربانی از غیرنظامیان گرفته است. خانم بل گفت که سی و هشت درصد تلفات غیرنظامیان در نتیجه درگیری‌های زمینی، هفده درصد در نتیجه حملات انتحاری و پیچیده، نوزده درصد در نتیجه انفجار مواد منفجره تعبیه شده، یازده درصد در نتیجه قتل‌های هدف‌مند و عمدی، پنج درصد به اثر حملات هوایی، شش درصد به اثر انفجار مواد باقی‌مانده از جنگ‌ها و چهار درصد دیگر هم در نتیجه سایر فعالیت‌های مسلحانه کشته و زخمی شده‌اند.
ده برابر شدن تلفات در نتیجه فعالیت داعش
مسوول بخش حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، در این کنفرانس خبری از افزایش چشم‌گیر تلفات غیرنظامیان در نتیجه فعالیت‌های گروه داعش در کشور خبر داد و گفت که میزان تلفات ناشی از فعالیت‌های این گروه ده برابر افزایش یافته است.
دانیل بل می‌گوید که از اول ماه جنوری تا اخیر ماه دسامبر سال گذشته، در مجموع دو هزار و ۱۳۱ غیرنظامی توسط گروههای مسلح مخالف دولت کشته و چهار هزار و ۸۶۳ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. او تاکید کرد که میزان تلفات غیرنظامیان در نتیجه فعالیت گروههای مسلح مخالف دولت، در سال ۲۰۱۶ در مقایسه با سال قبل آن دو درصد افزایش داشته است. دانیل بل می‌گوید که هزار و ۶۱۸ غیرنظامی در نتیجه فعالیت‌های گروه طالبان کشته و هم‌چنین سه‌هزار و ۳۳۵ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. به گفته او، ۲۰۹ غیرنظامی دیگر در نتیجه فعالیت‌های گروه داعش کشته و ۶۹۰ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند.
یوناما در گزارش خود می‌گوید که اکثریت قربانیان فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان را پیروان اهل تشییع تشکیل می‌دهند. در این گزارش آمده است: «در سال ۲۰۱۶، رقم تلفات غیرنظامیان توسط شاخه خراسان گروه داعش، در مقایسه با سال ۲۰۱۵ نزدیک به ده برابر افزایش یافته است. یوناما تلفات ۸۹۹ غیرنظامی شامل ۲۰۹ کشته و ۶۹۰ زخمی در سال ۲۰۱۶ توسط داعش را ثبت کرده در حالی که در سال ۲۰۱۵ رقم این تلفات هشتاد و دو غیرنظامی شامل ۳۹ کشته و ۴۳ زخمی به ثبت رسیده بود. داعش، شاخه خراسان از حملات انتحاری و قتل‌های هدف‌مند به عنوان تاکتیک اصلی علیه غیرنظامیان استفاده کرده و به خصوص به پیروان اقلیت مذهبی شیعه را با استفاده از این تاکتیک هدف حمله قرار داد.»
یوناما در گزارش خود نسبت به گسترش فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان ابراز نگرانی کرده می‌گوید که این گروه در تلاش گسترش درگیری‌های فرقه‌ای است و فعالیت این گروه باعث نگرانی‌ها در باره چگونگی حفاظت از جان غیرنظامیان شده است. در این گزارش آمده است: «خشونت و مقیاس تلفات غیرنظامیان از اثر حملات توسط داعش که در آن مسلمانان اقلیت شیعه هدف قرار گرفتند، سبب نگرانی‌های جدی در مورد ارتکاب جنایات جنگی و جنایات عیله بشریت و تاثیرات گسترده‌ی این حوادث بالای حق آزادی مذهب و در مجموع محافظت از اقلیت‌ها شده است.»
دانیل بل در این کنفرانس خبری هم‌چنین گفت که نزدیک به یک‌هزار و صد غیرنظامی دیگر شامل ۲۸۶ کشته و ۸۱۳ زخمی نیز به عناصر ناشناخته ضد دولت نسبت داده شده است. به گفته خانم بل، مسوولیت این رقم تلفات را هیچ گروهی بدوش نگرفته است. وی تاکید کرد که اکثریت تلفات غیرنظامیان توسط گروههای مسلح مخالف دولت در نتیجه استفاده‌ی این گروه‌ها از مواد انفجاری تعبیه شده وارد شده است. این مواد انفجاری که به صورت غیرقابل تفکیک از آن استفاده شده است، در نتیجه انفجارشان دو هزار و ۱۵۶ غیرنظامی کشته و زخمی شده‌اند. مسوول بخش حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان گفت که میزان تلفات غیرنظامیان در نتیجه انفجار مواد تعبیه شده در سال ۲۰۱۶ در مقایسه با سال قبل آن نه درصد کاهش داشته است. بر اساس گزارش یوناما، از سال ۲۰۰۹ به این سو، نزدیک به بیست هزار تن از غیرنظامیان در نتیجه بیش از پنج‌هزار مورد انفجار مواد تعبیه شده کشته و زخمی شده‌اند.
هیات معاونت سازمان ملل متحد می‌گوید که میزان تلفات غیرنظامیان در نتیجه فعالیت گروههای مسلح مخالف دولت در زریاتگاه‌ها و عبادتگاه‌ها نیز در ۲۰۱۶ افزاش چشم‌گیری داشته است. به گفته این سازمان، در جریان سال گذشته‌ی میلادی، در مجموع ۳۷۸ غیرنظامی به اثر فعالیت‌های تروریستی در زیارتگاه‌ها و عبادتگاه‌ها کشته و زخمی شده‌اند. این رقم در سال ۲۰۱۵، به پنجاه و شش مورد رسیده بود.
نیروهای امنیتی
یوناما هرچند از اقدامات نیروهای امنیتی داخلی و بین‌المللی در حفاظت از جان و مال غیرنظامیان در سال ۲۰۱۶ ستایش کرده، اما در عین حال می‌گوید که قتل ۹۰۳ غیرنظامی و زخمی شدن یک‌هزار و ۸۲۵ نفر دیگر به این نیروها نسبت داده شده است. یوناما می‌افزاید که میزان تلفات غیرنظامیان از سوی نیروهای امنیتی در سال گذشته چهل و شش درصد افزایش داشته است. در این گزارش مسوولیت بیست درصد تلفات غیرنظامیان به نیروهای امنیتی داخلی، دو درصد به نیروهای بین‌المللی و دو درصد دیگر هم به نیروهای مسلح طرف‌دار دولت که سازمان ملل متحد از آن به نام «ملیشه» یاد کرده، نسبت داده شده است.
سازمان ملل متحد در گزارش خود تاکید می‌کند که افزایش شمار تلفات غیرنظامیان از سوی نیروهای امنیتی، در نتیجه گسترش فعالیت گروههای مسلح مخالف دولت صورت گرفته است. به گفته این سازمان، با گسترش فعالیت گروههای مسلح مخالف دولت، نیروهای امنیتی نیز میزان حملات زمینی خود را افزایش داده‌اند که در نتیجه آن یک‌هزار و ۷۷۳ غیرنظامی کشته و زخمی شده‌اند. به گفته هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، رقم تلفات غیرنظامیان در نتیجه درگیری‌های زمینی نیروهای امنیتی در سال گذشته در مقایسه با سال ۲۰۱۵، چهل درصد افزایش داشته است.
یوناما هم‌چنین می‌گوید که میزان تلفات غیرنظامیان در نتیجه حملات هوایی نیز از سال ۲۰۰۹ به این سو، به بالاترین رقم رسیده است. به گفته یوناما، در حملات هوایی نیروهای امنیتی داخلی و بین‌المللی، در سال گذشته‌ی میلادی در مجموع ۲۵۰ غیرنظامی کشته و ۳۴۰ غیرنظامی دیگر زخمی شده‌اند. یوناما تاکید کرده که میزان تلفات غیرنظامیان ناشی از حملات هوایی، در سال ۲۰۱۶ در مقایسه با سال قبل آن دو برابر افزایش را نشان می‌دهد. بیشتر قربانیان این حملات زنان و کودکان بوده‌اند.
زنان و کودکان قربانیان اصلی
سازمان ملل متحد در افغانستان، در گزارش سالانه خود از زنان و کودکان به عنوان قربانیان اصلی منازعات مسلحانه در کشور یاد کرده است. در گزارش این سازمان آمده است که در جریان سال گذشته‌ی میلادی، ۹۲۳ کودک کشته و دو هزار و ۵۸۹ کودک دیگر زخمی شده‌اند. به گفته این سازمان، میزان تلفات کودکان در ۲۰۱۶ در مقایسه با سال قبل آن بیست و چهار درصد افزایش داشته است. هیات معاونت سازمان ملل متحد، تاکید کرده که تلفات کودکان در سال ۲۰۱۶، به بلندترین رقم از سال ۲۰۰۹ به این سو رسیده است. در گزارش یوناما آمده است: «افزایش نامتناسب تلفات کودکان در سال ۲۰۱۶ در افغانستان، عمدتا ناشی از افزایش ۶۶ درصدی تلفات غیرنظامیان از اثر مواد منفجر ناشده باقی‌مانده از جنگ میباشد که اکثر این قربانیان را کودکان تشکیل می‌دهند.»
یوناما هرچند در گزارش خود از کاهش دو درصدی میزان تلفات زنان در منازعات مسلحانه خبر داده، اما می‌گوید که در جریان سال گذشته ۳۴۱ زن کشته و ۸۷۷ تن دیگر زخمی شده‌اند. یوناما در عین حال تاکید کرده که تلفات زنان برخاسته از درگیری‌های زمینی نسبت به سال ۲۰۱۵، هفت درصد افزایش را نشان می‌دهد. سازمان ملل متحد در این گزارش خود هم‌چنین از مجازات زنان شامل اعدام، قتل و دیگر نوع مجازات زنان توسط گروههای مسلح مخالف دولت ابراز نگرانی کرده است.
گزارش سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که میزان تلفات غیرنظامیان در افغانستان، پس از سال ۲۰۰۹ هم‌زمان با افزایش خشونت‌ها و فعالیت‌های تروریستی روبه افزایش بوده است. در سال ۲۰۰۹ میلادی، در مجموعی کمتر از شش‌هزار غیرنظامی کشته و زخمی شدند، اما این رقم در سال گذشته به حدود یازده و نیم هزار تن رسیده است. از سال ۲۰۰۹ به این سو، آن طوری که آمارهای ثبت شده توسط یوناما نشان می‌دهد بیست‌و‌چهار هزار و ۸۴۱ غیرنظامی کشته و چهل و پنج‌هزار و ۳۴۷ تن دیگر زخمی شده‌اند.
در همین حال، دفتر ریاست جمهوری در واکنش به انتشار گزارش سالانه یوناما، می‌گوید که حفاظت از جان و مال غیرنظامیان، از جمله اهداف اساسی و اولویت دولت است و در صورتی که در نتیجه عملکرد نیروهای امنیتی به غیرنظامیان آسیب برسد، با آن برخورد قضایی و اداری می‌شود.
اشرف غنی رییس‌جهمور کشور در بیانیه‌ای گفته است: «نیروهای امنیتی و دفاعی کشور در تمام عملیات‌ها حد اکثر دقت را برای حفظ جان افراد ملکی به کار گیرند و در صورتی که افرادی مرتکب سهل‌انگاری شوند، مورد بازپرس قرار خواهند گرفت.»
رییس‌جمهور غنی در عین حال تاکید کرده دولت برعکس گروههای تروریستی مکلف به حفاظت از جان و مال غیرنظامیان بوده و متعهد به حساب‌دهی میباشد.
خدشه‌دار شدن صلح پایدار با عفو حکمتیار
با این حال، سازمان ملل متحد در گزارش خود می‌گوید که چشم‌انداز صلح در سال جاری میلادی نیز محتمل به نظر نمی‌رسد. این سازمان هرچند امضای موافقت‌نامه صلح میان حکومت و حزب اسلامی را «دل‌گرم کننده» توصیف کرده، اما می‌گوید که امضای این موافقت‌نامه «معافیت‌های گسترده» را برای گلبدین حکمتیار و دیگر اعضای حزب اسلامی اعطا کرده است. یوناما تاکید می‌کند اعطای این معافیت به حکمتیار، می‌تواند باعث جلوگیری از تعقیب عدلی و قضایی افرادی شود که ممکن است در قبال جرایم جنگی، قتل عام، جرایم علیه بشریت و دیگر موارد تخطی‌های حقوق بشری شود. در گزارش یوناما آمده است: «این گونه عفو و بخشش‌ها در مغایرت با مکلفیت‌های دولت افغانستان تحت قوانین بین‌المللی و نیز در تضاد با نورم‌هایی قرار دارد که از سوی سازمان ملل متحد مدنظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، عفو گسترده معافیت از مجازات را تشویق نموده و می‌تواند تلاش‌ها برای یک صلح واقعی و پایدار و مصالحه را خدشه‌دار سازد.» سازمان ملل متحد هم‌چنین افزوده است: «در این موافقت‌نامه (صلح با حکمتیار) حقوق حقه‌ی قربانیان موارد نقض‌های جدی و صریح حقوق بشری و خانواده‌های آن قربانیان در زمینه دست‌یافتن به عدالت رعایت نشده است. یوناما تاکید می‌کند که مذاکرات صلح در هر سطحی که باشد، حفاظت از حقوق زنان باید [در آن] مدنظر گرفته شود.»
هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، در حالی در برابر امضای موافقت‌نامه صلح با حزب اسلامی و عفو اعضای این حزب در نتیجه امضای این موافقت‌نامه واکنش نشان می‌دهد که روز جمعه گذشته، شورای امنت این سازمان نام گلبدین حکمتیار رهبر این حزب را از فهرست سیاه خود بیرون کرد.
با این حال، یوناما در گزارش خود از حکومت افغانستان خواسته تا تدابیر جدی‌تری را برای کاهش تلفات غیرنظامیان روی دست گرفته و به مردم اطمینان دهد که به تمام موارد نقض حقوق بشر از سوی گروههای مسلح طرف‌دار و یا مخالف دولت رسیدگی می‌شود و براساس قوانین افغانستان و مقررات بین‌المللی ناقضان حقوق بشر تحت تعقیب عدلی و قضایی قرار گرفته و مجازات می‌شوند. یوناما تاکید کرده که حکومت افغانستان مسوولیت دارد تا از اجرای جبران خساره به تمام قربانیان نقض جدی حقوق بشر از طریق دسترسی موثر به عدالت، پرداخت غرامت به شمول اعاده حیثیت، توان‌بخشی و تضمین‌های عدم تکرار خشونت و جنایت و دسترسی به معلومات مرتبط به نقض حقوق بشر و با ایجاد میکانیزم پرداخت غرامت بدون تبعیض در زمینه «به شمول جنسیت و ملیت» به مردم اطمینان دهد.
سه شنبه ۱۹ دلو ۱۳۹۵ – ظفرشاه رویی
منبع: هشت صبح
