فرخنده عطیل صدیقی و مبارزه او برای حفظ محیط زیست

جنگ نه تنها حیات انسان ها را از آنها می گیرد، بلکه زمین و تنوع محیط زیستی را نیز از بین می برد. نمونه بارز آن افغانستان است. در این کشور یک خانم با وجود درگیری های مسلحانه برای حفاظت از محیط زیست فعال گردیده است.

زمانی که فرخنده عطیل صدیقی در ماه دسمبر گذشته در پاریس روی استیژ آمد، نه تنها لباس های زیبا و پررنگ سنتی افغانی اش، بلکه سخنان اش نیز توجهات را به خود جلب کرده بود. او می گفت: «سیاره ما بیمار است، جوامع ما بیمار هستند، پس چگونه می توانیم به آرامش دست یابیم، چگونه می توانیم بخوابیم و چگونه می توانیم به این منوال زندگی کنیم؟»

او برای دریافت جایزه معتبر استوا (Equator Prize) به نمایندگی از “موسسه محیط سبز روستایی” (RGEO) به پاریس پایتخت فرانسه دعوت گردیده بود. این سازمان در ولایت دورافتاده بدخشان برای احیای ایکوسیستم، تقویت مصونیت غذایی و ایجاد شغل فعالیت می کند تا از این طریق جلو قطع غیرقانونی جنگلات، ماهیگیری و شکار غیرقانونی گرفته شود.

کار مشترک این موسسه و مردم محل، ثمر داده است
فرخنده صدیقی گفت که به دست آوردن این جایزه نتیجه تلاش های سخت است و زمانی که روی استیژ آمد، نزدیک بود گریه کند: «اما من به خودم گفتم که در زندگی زیاد گریه کردی، امروز زمان انجام کار است.»
در واقع، با وجود همه مشکلات خانم فرخنده صدیقی از سال ها به این طرف فعالیت کرده است. پس از اینکه او دوران کودکی اش را به حیث یک مهاجر در پاکستان گذشتاند، در زمان طالبان با وضعیت ناهنجار حاکم دست و پنجه نرم می کرد. صدیقی ازدواج کرده بود و مورد اذیت و آزار شوهرش نیز قرار داشت. با وجود این همه، او تلاش کرد تا زمین های خشک کشورش را دوباره زنده گرداند و برای مردم کشورش امیدواری ایجاد کند.

این مادر جوان می گوید که در گذشته به فکر ترک افغانستان بود. خانواده اش یک بار در سال ۱۹۸۹ قبل از به قدرت رسیدن مجاهدین افغانستان را ترک گفته بود. اما پس از برنده شدن در یک مبارزه چهار ساله برای جدایی از شوهرش و در یافت این جایزه، برای او در حال حاضر دلایل زیادی وجود دارد که در کشورش بماند.

فرخنده صدیقی می گوید که “پس از دریافت جایزه همه چیز تغییر کرده است.” او ادامه می دهد: “من کار می کردم، اما از تغییراتی که از ناحیه کارم برای مردم وارد شده بود، آگاه نبودم.” فرخنده می گوید: “وقتی متوجه این مسأله شدم برایم مانند یک شوک بود. مثل این که ناگهانی از خواب بسیار عمیق بیدار شده باشم.”

خانواده و دوستان

برای فرخنده و سازمان اش کارهای زیادی برای انجام دادن وجود داشت. زیرا کشورش هنوز هم بعد از یک دهه اشغال توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق و در پی آن جنگ و خشونت های دیگر به حال نیامده است. در طول این زمان، تمام روستاها و جنگل ها به طور سیستماتیک با خاک یکسان شده بود. قطع جنگلات و تخریب محیط زیست به یک مشکل گسترده در افغانستان تبدیل شده است.

کار “موسسه محیط سبز روستایی” بر اساس چندین دهه تحقیقات در بخش جنگل داری و حفاظت از حیوانات به پیش می رود که توسط حاجی اورنگ، ولسوال سابق تگاب راه اندازی شده بود. اورنگ از دوستان نزدیک فرخنده صدیقی و پدرش احمد سیر است. احمد سیر مدیریت این موسسه را به عهده دارد.
زمانی که اورنگ پس از جنگ ها در اوایل سال های ۹۰ دوباره به تگاب بازگشت، بخش های بزرگی از طبیعت این منطقه نابود شده بودند. این فضا دردآور بود اما در کشوری که به گفته برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP)، معیشت ۸۰ درصد از شهروندان اش به محصولات کشاورزی، دامداری و معادن کوچک بستگی دارد، این وضعیت را می توان یک فاجعه عنوان کرد. اورنگ یک طرح بازسازی را آماده نمود که در آن هم نیازمندی های مردم و هم معیارهای محیط زیستی در نظر گرفته شده بود.

او ماهیگیری و قطع جنگلات را ممنوع قرار داد و مقرراتی را برای چراگاه ها و شکار به وجود آورد. او اعضای جامعه را به عنوان نگهبانان داوطلب برای به اجرا درآوردن این اقدامات گماشت تا از فعالیت های غیرقانونی به پولیس گزارش بدهند. مردم محل که از فقر بیشتر هراس داشتند، به زودی از این طرح اورنگ حمایت شان را آغاز کردند.

سال ۲۰۱۴، در نتیجه تلاش های مشترک همه، منطقه سرسبز و پرباری به وجود آمده بود. زمانی که ایمل خان، هماهنگ کننده ملی برنامه انکشافی سازمان ملل در افغانستان (UNDP) از منطقه دیدن کرد، شاهد مخاذن آب بود که از آن باغ های سیب، زردآلو و درختان چهار مغز آبیاری می شدند. طرح اورنگ بالاخره به معنای واقعی کلمه ثمر داده است. ایمل خان می گوید: «اولین چیزی که برای من واقعا بسیار خوش آیند بود، علاقمندی اجتماعات محلی بود.” او در ادامه می گوید که مردم مزایای کار مشترک را درک کرده بودند و همین مسأله کارها را پایدار ساخته است.

محیط سبز، نتیجه فعالیت این موسسه
در این میان موسسه محیط سبز روستایی موفق به ایجاد ۶۰۰۰ جای کار گردیده است، پنج کیلومتر کانال آبیاری ساخته شده است، دو کیلومتر دیوار محافظتی در کنار دریا ایجاد گردیده است، ۱۲۵ مانع ریگی ایجاد شده و ۲۰۰ هزار نهال غرس گردیده است.

چالش ها و پیشرفت ها

این یک لیست دلگرم کننده است، به ویژه هنگامی که انسان شاهد دستیابی به یک تعادل زیست محیطی است، آنهم در جامعه ای که به ندرت چنین امری توسط همه اقشار جامعه به عنوان یک هدف مهم شناخته می شود. ایمل خان در مورد می گوید: “در کشوری مانند افغانستان، امنیت در اولویت قرار دارد و محیط زیست کمتر مورد توجه است.”

در حال حاضر، خشونت گروه های شورشی طالبان در شمال و سنت هایی که تبعیض بر زنان و دختران تحمیل می کند، باعث گردیده که فرخنده صدیقی نتواند به بدخشان سفر کند. بنابراین او کار هایش را از کابل پیش می برد. احمد سیر و اورنگ پروژه های این موسسه را در محل تطبیق و نظارت می کنند.

۰۳٫۰۸٫۲۰۱۶

منبع : دویچه ویلی