کابل/۱۲دلو/فرهنگستان
قامت شکسته و دیوار های از هم ریخته بنای تاریخی که روزگاری اقامت‌گاه پادشاهان افغانستان بود، چون تیری در چشم هر ره‌گذر می‌خلد . و برگ‌های از تاریخ چون عظمت و وقار این حصار پولادین را در برابر چشم های ما ایستاده می‌کند .
بالاحصار کابل، مکان شاهان و سلاطین سابق افغانستان که کار مرمت و بازسازی آن آغاز شده است و حکومت در نظر دارد که این مکان تاریخی را به پارک باستان شناسی تبدیل کند .
رییس آبدات تاریخی وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که با مرمت این حصار جنگی حکومت در نظر دارد که بالاحصار کابل را به پارک باستان شناسی تبدیل کند و به روی مردم عام باز شود.
قدامت بالاحصار
بالاحصار کابل ، قلعه باستانی در جنوب شهرکهنه کابل و در سلسله کوه شیردروازه در مسیر راه جنوب قرار دارد . این حصار در گذشته ها، محل بود وباش پادشاهان و نظامیان بوده است. شاه هان کابل در دوره های مختلف در بالاحصار اقامت‌گاه مجللی داشتند .
بالاحصار در زمان امیر تیمور و بابر شاه ، سنگر بندی نظامی داشت و مرکز و مقر حکومتی بود. زمانی‌که تیمورشاه پایتخت افغانستان را از قندهار به کابل انتقال می‌داد، بالاحصا را محل اقامت‌گاه خود برگزید. تا اینکه عبدالرحمن، ارگ شاهی ( مقر ریاست جمهوری امروز ) را اعمار کرد .
بالاحصار در عصرهای مختلف مورد حمله دشمنان قرار گرفت و تخریب شده است .
این بنا شاهد جنگ های خونین بود . اهمیت استراتیژیک بالاحصار باعث شد که این منطقه بار دیگر در جنگ های اول افغان و انگلیس ۱۸۳۹- ۱۸۴۲ و جنگ دوم افغان انگلیس ۱۸۷۸ -۱۸۸۰ و بعد در زمان حکومت های کمونستی افغان، به سنگر مهم نظامی تبدیل شده بود .
در همین حال طوبی ابوی صادق ، آمر موزیم تحقیقی اتنوگرفی اکادمی علوم افغانستان می‌گوید که بالاحصار کابل یکی از ساحات تاریخی شهر کابل است که برمی‌گردد به دوره برنز ( قبل از میلاد ) و بعدا به ادوار مختلف، مقر حکمرانی حکومات وقت بود.
وی همچنان افزود که این حصار، بر فراز تپه ای به ارتفاع ۵۰ متر بالاتر از سطح شهرکابل واقع شده است که در جنوب شرق، بازار کابل موقعیت دارد.
بنا بر این روایت دیوار های آن ۶ متر بلندی و۴متر پهنا داشت که دژ تسخیر ناپذیری را در مقابل تهاجم‌های اشغالگران بیگانه تشکیل داده بود.
نسرین امین، عضو انستیتوت تاریخ اکادمی علوم نیز در این مورد می‌گوید که قدمت این قلعه به پیش از اسلام برمی‌گردد. زمانی‌که شهروندان کابل پیرو آیین بودا بودند، این قلعه ساخته شده بود. و این منطقه کابل یکی از مناطق بسیار مهم بودایی شمرده می‌شد . مثلا : تپه مرنجان که کمی دورتر از بالاحصار واقع است. تپه بلخ و نارج، که آن‌ها نیز در نزدیکی بالاحصار قرار دارند ، معبدهای بودایی دراین مناطق کشف شده بود .
او گفت که بالاحصار در حدود سه قرن از زمان کوشانیان تا حکمرانی تیمور شاه ابدالی به عنوان پایتخت بود .
بالاحصار در طول ادوار تاریخ شاهد حوادث سیاسی بوده است . ولی حوادث اخیر در کشور، آن‌را چنان افسرده، زخمی و غم آلود کرده است که برای بنا و ترمیم مجدد ایجاب نقشه جدید می نماید .
مرمت بالاحصار
این قلعه بارها به شدت آسیب دیده است . اما با حفظ هویت و ساختار اصلی اش، بارها باسازی شده است . آخرین بار کمتر از یک قرن پیش به فرمان نادرشاه، پادشاه سابق بازسازی شد ه بود. و بعد در دوران حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان بخش هایی از این قلعه طعمه آتش شد و تخریب گردید .
بعد از استقراردولت مجاهدین در سال ۱۳۷۱ ه.ش این دژ تاریخی در جنگ ها میان این گروها، نیز به شدت تخریب شد و از آن زمان تاحال به حالت ویرانه باقی مانده است .
بنیاد آغاخان در سال جاری طبق قراردادی با حکومت وحدت ملی، باز سازی یک بخش این بنای تاریخی را روی دست گرفته است .
مهندس عبدالاحد عباسی، رییس حفظ آبدات تاریخی وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گویدکه بالاحصار در طول تاریخ خسارات زیادی متحمل شده است . به خصوص جنگ های چهار دهه اخیر که بعضی از ساختمان های داخل بالاحصار منهدم شد و کاملا از بین رفت . اما بنیاد فرهنگی آغاخان بالای ساخت آن کار می کند و فعلا کار تحکیمات دیوارهای تپه بالایی بالاحصار جریان دارد.
وی همچنان اشاره کرد که ختم این بازسازی نامعلوم است . چون یک بخش آن فعلا زیر کار قرار دارد و حکومت چین نیز در این عرصه وعده کمک داده است. به تدریج کار بازسازی به پیش می رود . این قلعه در درازای تاریخ، از زمان آبادی تا حال پایگاه جنگی و نظامی بوده است و مردم اجازه باز دید از آن را نداشته اند.
نقیب ملکزاده- کابل
