قدرت و مافیا

 

واژه ی مافیا در قرن ۱۸۰۰ به معنای زیبا ، کرم، خوش تیب و مانند آن به کار می رفت. فردی که دارای لباس شیک و تمیز بود، می گفتند عجب مافیایی. به دختر و هم چنین زن زیبا هم می گفتند مافیا دارد، دراین دوره از تفکر بشر واژه ی مافیا معنای ناپسند نداشت. در  ۱۸۶۳ نمایش نامه ی ماکاریای مافیایی، نوشته ی “چوزف ریتزتو” به همراهی گاسپار موسکا که یک معلم مدرسه ابتدایی بود به پرده ی نمایش رفت. رهبری کاموریس ها به نام “ژواخین دا آنجلو” ملقب به فون چاتزا، کوشید تا از زندگی کاموریست های که در زندان و یکاریایی پالرمو به سر می بردند، یک نمایشنامه طنز بنویسند.

زندانی ها به شکل سلسله مراتبی و نظام مند به جنگ و باج گیری، از یک دیگر مبادرت می ورزیدن. پلیس برای حل مشکلات آنها به داوری می پرداخت. داستان نویس ها نام این نمایشنامه را، کاموریست های ویکاریای گذاشتند، و نام مافیا اضافه شد. پس از پایان نمایشنامه بر حسب تصادف، نویسنده شاهدی دعوایی میان دونفر بازاری بود،  یکی از آنها به زبان محلی به دیگری گفت: می خوایی با من رفتار مافیای کنی؟ پس از شنیدن این جمله نویسنده ها تصمیم گرفتند که نام نمایشنامه را به« مافیایی های زندان ویکاریایی پالرمو» تغییر دهند.

دراین نمایشناه رفتاری زندانی ها  به تصویر کشیده شده بود که به صورت گوناگون از دگری باج می گرفتند. زندانیان با تشکیلات سلسه مراتبی اداره می شدند. افرادی بیرون از حلقه در صورت که نفع به شبکه ی قدرتمند می رساندند معافیت قضایی دریافت می کردند. در این نمایشنامه هیچ اشاره مستقیم به مافیا نه شده است، اما باعث شد که با روی پرده رفتن این نمایشنامه واژه ی مافیا معمول گردد. اما اینکه مافیا چیست و عملکرد و قلمرو فعالیت در کجاست نیازمند پژوهش است. این نوشتار به صورت خلاصه به مفهوم و فعالیت مافیا پرداخته است.

 

مفهوم شناسی مافیا

مافیا چیست ؟ برای فهم مافیا و قلمرو معنای آن لازم است به ریشه های این مفهوم مراجعه شود. با پذیرش این واقعیت که ریشه و بنیاد این مافیا،  چندان روشن نیست، اما برخی می گویند: مافیا از mafia «دخترم» گرفته شده است. این کلمه  از زبان مادری آمده است که یک سربازی فرانسوی به دخترش تجاوز می کند. برخی معتقدند، مافیا مخفف«  Anela morte aifracesinitaliai» اتالیا مرگ فرانسه را می خواهد. این نوع ریشه شناسی بیشتر به گفتار های عامیانه می ماند به آن گفتار ها نمی توان اعتماد کرد. پس مفهوم مافیا چیست؟  در کتاب دایره المعارف مافیا، نوشته ی  فرانک شنتی، واژه ی مافیا را عربی می داند، چند گزینه را مطرح می کند که محتمل ترین شان کلمه “مهیاض” معادل عربی لاف زنی و معافات به معنای مصونیت و ایمنی است.

بر اساس تعریف گسترده و پذیرفته شده ی “اومبرتو سانتینو محقق سیسیلی”، واژه مافیا یعنی گروه از سازمان های بزه کار که مهم ترینشان “کاسا نتستوار” است. هدف از تشکیل سازمان انباشت سرمایه به دست آوردن مناصب قدرت است. این سازمان از طریق سیستم گسترده ی از روابط شبکه ای  عمل می کند، قواعد فرهنگی دارد و ازدرجه مقبولیت اجتماعی برخوردار است.

بر اساس این تعریف از مافیا چند نکته را می توان استنباط کرد:

یک- مافیا گروه سازمان یافته است و دارای قوانین و مقررات خاص خود می باشد.

دو- مبارزه آنها برای انباشت سرمایه و به دست آوردن قدرت سیاسی است.

سه- اجزای تشکیل دهنده آن، شبکه ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی است، و مصونیت قضایی دارد.

چهار – ازمقبولیت اجتماعی برخوردار می باشد.

بدین سان مافیا از بقیه بزهکاری های سازمان یافته متفاوت است. مافیا در دایره شبکه ی قرار می گیرد که  می تواند با پشتوانه قانون جرم انجام دهد. به صورت آشکار و صریح مورد مورد اتهام قرار نمی گیرد با قید قانون جرم های سازمان یافته را از باند مافیایی تفکیک می گردد. جرم اگر در قالب سازمان غیر دولتی انجام گیرد مطابق قوانین به آنها برخورد می شود و انجام دهندگان مجرم شناخته می شوند. اما مافیا به آن دسته شبکه های دولتی و غیر دولتی اطلاق می گردد، به صورت قانونی جرم سیستماتیک انجام می دهد. اما مجرم شناخته نمی شود، اینان از مصونیت قضایی برخوردارند و در پاره موارد بنا ضرورت اقتصادی و منافع شبکه قوانین نیز وضع می کنند. آنچه که در قدرت های مافیای خطرناک و آزاردهنده است این است که بد رفتاری و بد اخلاقی اینان نیکو شمرده می شود. مردم وابستگی و مراوده با آنها را نوعی امتیاز و برتری تلقی می کند.

 

مافیاو انتخابات در افغانستان

آنگونه که بیان شد مافیا به شبکه ی در هم تنیده ی اطلاق می گردد که  برای انباشت سرمایه و به دست آوردن مناصب قدرت فعالیت می کنند. ازین منظر، افغانستان از جمله کشورهای است که شبکه های مافیا،  به نام های گوناگون در زمینه های سیاسی و اقتصادی فعالیت دارند. از قاچاق مواد مخدر تا خریداری کرسی پارلمان و هم چنین خریداری وزارت های کلیدی دولت، توسط این شبکه انجام می گیرد. معامله ها در سطح های مختلف صورت می گیرد، برخی برای به دست آوردن پول و پاره دیگر برای معافیت از قانون قضایی. در سایه و حفاظ قانون فعالیت های سیاسی و اقتصادی را انجام می دهد.

برای درک بهتر از مافیای سیاسی و شاهد بر مدعای ما که افغانستان توسط شبکه های مافیا اداره می شود، به چند نمونه ی از معامله های سیاسی و امتیاز خواهی اشاره می گردد. نخست، سخنی از کاندیدی انتخابات ۱۳۹۷ قابل تأمل است. با تعمق به این گزارش، به سادگی دلیل تأخیر اعلان نتایج را می توان فهمید، کاندیدی که در فرجام کرسی پارلمان را به دست نیارودند می نویسد:«یکی از کمیشنران، که قبلاً تلفنی با من صحبت کرده بود، بعد از معرفی خود و همراهش مستقیم رفت سر اصل موضوع، گفت؛ جناب …..، طوری که تلفنی برای‌تان گفتم، شما از جمله افراد محدودی هستید که حق مذاکره به خاطر راه‌یابی به کرسی پارلمان با شما باز است. حیران شدم که این بی‌وجدان‌ها چگونه به خود حق می‌دهند تا حق من را تعیین کنند. آرام گرفتم و بدون کدام حرفی از چگونه‌گی مذاکره پرسیدم. نفر دومی شروع کرد به خوانش ارقامی که در دو کتگوری گنجانیده شده بود و باید بعد از انتخاب یک کتگوری، بالای پول آن مذاکره می شود».

گوینده در ادامه حرف های خود می گوید، در ملاقات بعدی آنهای برایم گفت: «این فهرست افراد، که لایق جان خودت هم در آن هستی فهرستی است که ما از بالای میز رییس جمهور گذشتاندیم. رییس جمهور اعضای شامل در این فهرست را پذیرفته و یک شرط گذاشته تا در بدل پول اجازه راه‌یابی به پارلمان باید برای‌شان داده شود و در میان حرف‌هایش با خنده نیز بیان کرد که رییس جمهور به خاطر کمپاین‌های انتخاباتی ریاست جمهوری به پول نیاز دارد».

نهادی که  مدیریت انتخابات را به عهده دارد به کدام گروه و سازمان ها به حساب می آید؟ پیدا کردن این جواب دشوار به نظر می رسد. بر اساسی مفهوم و جغرافیای معنایی مافیا، حلقه های سیاسی و حقوقی فعالیت مافیایی دارد. بر اساس واقعیت های موجود در جامعه افغانی پارلمان با آنکه خانه ملت محسوب می شود، اما بیشتر بازاری مافیای است. کرسی های پارلمان با پول به دست می آید، در عوض توسط این سمت به معافیت قضایی و به کارهای تجاری غیر قانونی مبادرت می ورزند.

براساس گزارش سایت خبری صدای افغان در بودجه برای هر نماینده ۵۰ هزار افغانی افزایش یافته مجموع ۱۸۰ هزار افغانی نمی شود. بر اساس گزارش ها، هر نماینده، ماهانه ۱۹۲ هزار افغانی معاش از وزارت مالیه تقاضا کرده بود؛ اما گفته می شود که وزارت مالیه به خاطر این که تصویب بودجه به تاخیر نیفتد، مجبور شد پرداخت ۱۸۰ هزار افغانی امتیاز به شمول معاش در یک ماه برای هر نماینده را بپذیرد.

با اینکه این گزارش قدیمی است، اما به خوبی و سادگی استنباط می گردد، که نمایندگان پارلمان در پی امتیاز و باج خواهی است. برای تصویب بودجه سالانه دولت می باید به نمایندگان پول پرداخت گردد. مسئولیت مجلس چیست؟ تدوین قانون و نظارت برآن که منافع همه مردم تأمین گردد. از نگاه حقوقی هیج فردی حق دریافت پول اضافه بر معاش را ندارد، همه ی نیازمندهای یک فرد تعریف شده است و معاش دریافت می کند، اما نمایندگان پارلمان:«رییس کمیسیون مصونیت‌ها، حقوق و امتیازات وکلا در مجلس نمایندگان می گوید که ماهانه ۲۵ هزار افغانی برای کرایه خانه، در حدود ۱۰ هزار افغانی پول تیل موتر، در حدود ۱۰ هزار افغانی پول دسترخوان و ۵ هزار افغانی پول کریدت موبایل برای هر نماینده داده می شو».

توجیه پرداخت پول امتیازی برای نمایندگان چه می تواند باشد؟ از نظر نگارنده،  امتیاز دادن و گرفتن صرف در قالب مافیا قابل توجیه است. بیرون از آن با قاعده ی اخلاقی و حقوق درست نمی آید. شبکه مافیا بریده از نیازمندی های مردم اعمال اتوریته می کند.

بنابراین روابط شبکه ی و مافیای در هم تنیده و پیچیده  است، گاهی دشمن و گاهی دوست می باشد. اصول و خط معین برای فردای جامعه و مردم ندارند. هر چیزیکه که از سرمایه و امتیاز آنها محافظت کند مقدس و درست می باشد. به همین دلیل  به لفافه ی سیاست حق خواهی از مردم  به انباشت پول و سرمایه دست می یابد. پیامد های سیاست و قدرت مافیایی،  فقر، دزدی، انسان کشی، بیکاری اشاعه ی فساد می باشد. اضافه برآن شرارت اجتماعی به عادی ترین رفتار تبدیل می شود.  میان مردم و گروه های سیاسی اعتمادی و وجود ندارد، خشم، نفرت تبهکاری و بزه کاری سازمان یافته در ساختار اجتماعی صورت قانونی می گیرد. روابط شخصی گروهی  فربه می شود و قواعد به فراموشخانه مسکن می گزیند. اخلاق سیاسی و مدنی از بدنه و ساخت جامعه جدا می گردد. سخن از عدالت و حق خواهی به یاوه سرایی تعبیر می گردد. آنچه مهم است گردآوری ثروت بدون تولید است، برای حفظ آن از هیچ گزینه ی دریغ نمی گردد.

در قاموس مافیا حتا صلح به شکل  انحرافی و تعامل اقتصادی ترسیم می شود. هر آنچه که روابط شبکه را  محافظت و امنیت آن را  تأمین کند صلح شمرده می شود. در نظام فکری این گروه و سازمان، هیچ چیزی ارزشمند تر از قدرت و سرمایه نیست. بدین سان مادامی که نقش مافیا در سیاست و اداره برجسته باشد، همه چیز مسخ می گردد، هیکل واقعی را از دست می دهد.

نویسنده : ناصر سعادت نیا

برای فرهنگستان

۲۹٫۰۴٫۲۰۱۹

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شدعلامتدارها لازمند *

*