قاچاق صدها نسخه‌‌‌ خطی ارزشمند از افغانستان

کابل/۷حوت/فرهنگستان
مسوولان چاپ‌خانه‌های کابل از قاچاق نسخه های خطی ارزشمند تاریخی به کشور های دیگر خبر می‌دهد.
آنان می‌گویند که در جریان بیش از چهار دهه جنگ در کشور، یک بخش بزرگی از نسخۀ خطی به کشورهای اروپایی، عربی و آسیایی قاچاق شده‌اند.
آنان می‌افزایند که یک شماری از این کتاب‌ها پس از فروش در بازارهای سیاه کشورهای چون ترکیه، هند، پاکستان و ایران دوباره چاپ و با بهای بلندتر به افغانستان وارد فرستاده می‌شوند.
یک نمونۀ آن قاچاق نسخۀ مثنوی معنوی مولوی با خط و مینیاتوری بهزاد است که پس از قاچاق از افغانستان به ترکیه، در قونیه چاپ شده‌است و اکنون نسخه برداشته شده از نسخه اصلی تا دوصد هزار افغانی در کابل به فروش می‌رسد.
“رساله در موسیقی” کتاب دیگری که در سال ۸۸۸ هجری قمری نوشته شده‌است اما این کتاب ۳۱سال پیش در ایران چاپ شده و دوباره به بازار کتاب افغانستان فرستاده شده‌است.
چهار جلد کتاب میرزا عبدالقادر بیدل نیز پس از قاچاق از افغانستان در دهلی چاپ شده و اکنون نسخه‌های آن در کابل به فروش می‌رسند.
شاه محمد رییس، فروشنده نسخه‌های خطی در کابل گفت: «کسانی که نسخه‌های خطی را از بازار، از من و یا از کسان دیگری یا از کتاب خانه‌های شخصی که نسخه‌های خطی نزد آنان استند، می‌خرند، می‌دانند که چگونه این نسخه‌های خطی را انتقال بدهند.»
به‌گفتۀ ناشران، این نسخه‌های خطی را قاچاق‌بران از پشت در خانه‌‎های مردم خریداری می‌کنند.
عبدالودود مختار زاده، معاون اتحادیه چاپ‌خانه داران کابل می‌گوید: «وقتی که این نخسه‌های خطی خصوصأ در کشورهای همسایه و کشورهای بیرونی بازار پیدا کرد، بعد به کمبود روبه‌رو شد.»
وسیم امیری، مالک چاپ‌خانه امیری در کابل تاکنون سه کتاب خانه شخصی را با صدها نسخه خطی و کتاب‌های چاپی آن خریده است.
بخشی بزرگی از نسخه خطی را که وسیم امیری خریده‌است مربوط کتاب خانه صالح محمد پرونتا از فرهنگیان در گذشته کابل می‌شود.
آرشیف ملی خواهان خرید شماری از این نسخه‌های خطی از وسیم امیری است.
محمود مرهون، عضو هیئت خریداری آرشیف ملی گفت که تومورهای بسیار سابقه، کتاب‌های مذهبی فوق‌العاده استند که از اهل هنود و اهل سیک بسیار کتاب‌های خوب پیدا کرده‌اند.
در پنجاه سال گذشته برای نخسیتن‌بار امسال حکومت پس از اعلام یک فراخوان، پنجاه میلیون افغانی را چهارصد نسخه خطی خریداری کرد.
افسر رهبین، رییس آرشیف ملی گفته است که قاچاق و خارج ساختن این آثار از محدوده جغرافیایی افغانستان یک جرم است.
به‌گفتۀ مقام‌های حکومتی و نیز ناشران کتاب در کابل، ارزش گذاشته نشدن به نسخه‌های خطی در داخل کشور زمینه را برای بازار سیاه و قاچاق آن به بیرون از کشور فراهم ساخته است.

خبرنگار فرهنگستان از کابل
سمیع صدیقی