کابل/۳۰حوت/فرهنگستان
لحظه تحویل سال ۱۴۰۰، ساعت ۱۴:۰۷:۱۵ روز شنبه ۳۰ حوت ۱۳۹۹ خورشیدی به وقت افغانستان است.
در تقویم قمری این روز مصادف با ۶ شعبان سال ۱۴۴۲ هجری قمری و در تقویم میلادی برابر با ۲۰ مارچ ۲۰۲۱ میلادی است. البته حیوان سال ۱۴۰۰ گاو است و این سال در طالع‌بینی چینی به نام سال گاو، نام‌گذاری شده است.
در این تقویم ۱۲ ماه به نام ۱۲ حیوان و هر سال نیز به نام یکی از همین حیوانات است. موش، گاو، ببر (یا پلنگ)، گربه (یا خرگوش)، اژدها (یا نهنگ)، مار، اسب، بز (یا گوسفند)، میمون، مرغ، سگ و خوک به ترتیب نام سال ها و ماه های این تقویم هستند. بوداییان عقیده دارند که این حیوانات دعوت بودا را پاسخ داده اند و بودا نیز سرنوشت جهان را به آنها سپرده است. در اعتقاد اقوام ترک، این ۱۲ حیوان توانستند در یک مراسم شکار از رودخانه ی بزرگی بگذرند و نام آن ها بر تقویمی که در دست تنظیم بود گذاشته شد. مبدأ این تقویم به درستی معلوم نیست و بیشتر جنبه ی افسانه ای دارد. در یک محاسبه ی دورهای مبدأ آن را به حدود ۸۹ میلیون سال قبل که تصور می کردند آغاز آفرینش بوده است، نسبت می دهند.
برای تعیین اولین روز سال جدید (اول حمل هر سال) به این ترتیب عمل می‌شود:
اگر لحظه تحویل سال جدید قبل لحظه از ظهر باشد، همان روز اول حمل یا نوروز است.
اگر لحظه تحویل سال جدید بعد لحظه از ظهر باشد، فردای آن روز اول حمل یا نوروز است.
نوروز نخستین روز سال خورشیدی برابر با یکم ماه حمل، جشن آغاز سال نو و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از تاریخ در افغانستان است.
مبدا سال خورشیدی برجی، اول ماه حمل سال خورشیدی هجری پیامبر اسلام از مکه به مدینه است که ۱۱۹ روز قبل از اول محرم سال اول هجری قمری است.
لحظه تحویل سال، مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است که خورشید از نیم‌کره جنوبی وارد نیم‌کره شمالی می‌شود.
سال خورشیدی برجی، از نوع سال حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. مدت متوسط آن ۳۶۵ شبانه روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۵/۲ ثانیه اندازه گیری شده؛ اما مدت سال خورشیدی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر می‌کند.
مدت سال خورشیدی حقیقی در دورهای ۵۰ ساله (۱۳۸۵-۱۳۳۵ ه.ش) بین ۳۶۵ شبانه روز و ۵ ساعت و ۴۲ دقیقه تا ۳۶۵ شبانه روز و ۶ ساعت و ۴ دقیقه در تغییر بوده است. توجه داشته باشید این مقدار متفاوت با سال نجومی است که زمین یک دور کامل به دور خورشید می‌گردد و مقدار آن ۳۶۵/۲۵۶۴ شبانه روز معادل ۳۶۵ شبانه روز و ۶ ساعت و ۹ دقیقه و ۱۰ ثانیه است.
پرونده نوروز نخستین بار در سال ۱۳۸۸ با مشارکت ۷ کشور برای ثبت میراث فرهنگی و تجلیل آن به یونسکو فرستاده و بعد از مرور این پرونده ثبت تاریخ این نهاد شد.
نخستین روز اولین سال هر تقویم، مبدأ آن تقویم است. در دوران های مختلف رخدادهای متعددی مبدأ تقویم بودهاند؛ مانند پدیده های طبیعی چون خورشیدگرفتگی، پیدایش دنباله دار، زلزله و سیل، یا پدیده های غیرطبیعی چون ظهور یا میلاد پیامبران، یا شروع سلطنت شاه یا یک سلسله. – در تقویم یونان باستان، شروع بازیهای المپیک مبدأ زمان قرار گرفت.
در افغانستان و ایران هم اولین روز سال با تغییر طبیعت آغاز شده و مردم از آن تجلیل می‌کند و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است.
خبرنگار فرهنگستان ازکابل
سمیع صدیقی
